Amaliy mashg’ulotlar

 
6-rasm 
2. Kamol topishida nuqsoni bo‘lgan bolalarda, o‘ta erka tarbiyalangan bola va 
yoshlarda  bilimlar  bilan  tizimli  shug‘ullanish  uchun  iroda  yetishmaydi.  Hissiy 
qo‘zg‘alish  va  tormozlanish  jarayoni  kamchiliklar  ham  bilimlarni  egallash  va  sinf 
jamoasiga kirishib ketishga to‘sqinlik qiladi.  

---

3. Ruhiy rivojlanishi sustlashgan va aqli zaif bolalar va yoshlar ham darslar va 
berilayotgan  bilimlarni  o‘zlashtirishi  qiyinlashgani  va  murakkablashib  borishi 
natijasida bilimlarning mazmuni va ma’nosini egallashga qiynaladilar, bu holat ularda 
janjalkashlikka moyillikni kuchaytiradi. Chunki dars ular uchun mashaqqatli – ish, 
ular ilojini topsa darsga kelmaydi, kirmaydi. Janjal qiladi.  
4. Iqtidorli bolalar. Ular darsda berilayotgan bilimlar darajasidan qoniqmaydi. 
Zerikadi.  Ko‘pincha  sinfdan  ajralib  qoladi.  O‘qituvchi  bilan  kelisha  olmaydi,  shu 
sababli o‘zlashtirishdan orqada qolayotgan tengdoshlari ham, uning talabi va istagi 
darajasida dars berilmayotgan pedagog bilan ham konfliktga kirishishga moyil bo‘lib 
qoladi. 
5.  Doimo  hammadan  norozi,  atrofdagilarga  muxolifatda  bo‘lganlar.  Bu 
o‘quvchilar  ota-onasiga,  o‘qituvchilarga  va  boshqa  kattalarga  salbiy  munosabatda 
bo‘ladilar.  Ularning  gapiga  ishonmaydilar.  Mavjud  tartib-intizomga  bo‘ysunishni 
istashmaydi. Qasddan darsdan qochib ketadi, ota-onasiga azob berish uchun o‘g‘irlik 
qiladi, arzimagan narsalarga janjal ko‘taradi. 
6. Birovlarga taqlid natijasida yuzaga keladigan konfliktlar. Bolalar yoki yoshlar 
o‘zidan katta kishilarga, ba’zan kino aktyorlarga va boshqa sevimli qahramonlarga 
taqlid qilib sinfdagi tartib-intizomga, axloq normalariga rioya qilishni istamaydilar. 
Pedagogik  yoki  sinf jamoasidagi  konfliktning  kelib  chiqish  sabablarini  ko‘rib 
chiqamiz: 
 
Jamoada  (sinf  jamoasi,  mehnat  jamoasi  va  boshqalar)  har  xil  mavqedagi 
shaxslar o‘rtasidagi kelishmovchiliklar ancha murakkab kechadi. Jamoaning rasmiy 
va  norasmiy  yetakchilari  va  ayrim  tengdoshlar  orasida  kelib  chiqadigan 
kelishmovchiliklarda, agar jismonan kuchli bo‘lsa salbiy xulq-atvori va xatti-harakati 
bilan  o‘z  atrofiga  o‘ziga  o‘xshagan  “mushtum zo‘rlar”ni to‘plagan  bo‘lsa,  sinfdagi 
jismonan  kuchsiz,  xavotirlanish  darajasi  yuqori,  qo‘rqoq,  o‘ziga  ishonchsiz 
o‘quvchilarni  ta’qib  qilishi,  zo‘rlik  bilan  o‘ziga  bo‘ysundirishi,  ularni  yomon 
yo‘llarga boshlashi mumkin. 
  Ba’zan shunday jismonan kuchli va salbiy yetakchilar, kuchsiz o‘quvchilarga 
“soliq to‘lash”ga majbur qilingani yoki darsga yaxshi va a’lo baholarga tayyorlanib 
kelgan o‘quvchilarni qo‘rqitish (yoki haqorat) bilan darsda javob bermaslikka majbur 
qilinganini eshitib qolamiz, bu yerda albatta sinf rahbari va boshqa o‘qituvchilarning 
beparvoligi, sinfdagi ichki o‘zaro munosabatlarni nazorat qilmasligi natijasida bunday 
nizolar kelib chiqadi. Bunday holatning oldi tez olinmasa, jismonan kuchsiz o‘quvchi 
(yoki o‘quvchilar) uchun yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin. 8-v sinf o‘quvchisi 
jismonan  kuchli  bo‘lib,  u  o‘z  atrofiga  bir  nechta  tengdoshlarni  to‘plab,  butun  sinf 
jamoasini o‘ziga bo‘ysundiradi. Ayniqsa, shu sinfdagi “a’lochi” bir nechta o‘quvchini 
ular ta’qib ostiga olishadi; bu asosan ularni qizlar oldida jismonan va ruhan kamsitish, 

---

darsdan  keyin  –  ko‘chadi  “jazolash”,    pul  talab  qilish  va  boshqa  yaramas  xatti-
harakatlar bilan namoyon bo‘lar edi. 
Maktab psixologining tashabbusi bilan o‘tkazilgan kichik pedagogik kengash 
– “konselium”da 8-sinfdagi ahvol muhokama qilinib, quyidagi tadbirlar belgilandi: 
1) sinfda yuzaga kelgan kichik guruhchaning a’zolarini, uning asosiy tashkilotchisi va 
yetakchisi bo‘lgan “S” ismli o‘quvchidan ajratish uchun, uni shu maktabdagi boshqa 
sinfga o‘tkazish va tezlik bilan ota-onalar yig‘ilishini chaqirish; 
2) “S” bilan maktab ma’muriyati, maktab psixolgi suhbat o‘tkazishi va uni o‘z xatti-
harakatining oqibatlari bilan ogohlantirishi; 
3)  “S”ning  otasiga  o‘g‘lini darsdan  so‘ng futbol  to‘garagiga qatnashishiga  yordam 
berish tayinlandi (“S” futbolga juda qiziqadi); 
4) 8-v sinfda psixologik muhitni yaxshilash, jipslik, hamjixatlikni rivojlantirish uchun 
kechalar, sayohatlar uyushtirishiga kelishib olindi.