Laboratoriya eksperimentida
shug„ullanuvchilar kundalikhayotiy sharoitda
amaliyotida kam uchraydiganholatda tajriba o„tkazadi. Masalan, jismoniy
tayyorgarligi teng ikki guruh olinib, ulardan birining mashg„uloti laboratoriyada,
ikkinchi-siniki esa oddiy tabiiy sharoitda olib boriladi. Bu tajribaning qulayligi
tajribaning laboratoriya sharoitida yangitdan takrorlay olish mumkin ekanligidadir.
Usuliyatni salbiy tomoni tajriba o„tkazuvchining tajribada aynan ishti-roki bo„lib,
oboektiv bo„lmagan yakuniy xulosalargaham olib kelishi mumkin.
4.
Matematik hisoblash ilmiy tadqiqot uslubiyati
Keyingi
yillarda
biologiya
va
pedagogika
fanlarida
tadqiqotning
matematikhisoblsh usuliyatlaridan keng foydala-nilmoqda.
Hamma voqealarning, atrofimizni o„rab olganhar qanday jarayonlarning ikki
tomoni
–
sifat va miqdor tomoni bo„ladi. Ma‟lumki, matematika voqelarning
abstrakt shakldagi miqdor tomonini o„rganadi. Shuning uchunham matematik
usuliyatlardan foydalanishdan voz kechish tadqiqotchini masalaning faqatgina bir
tomonini
–
sifat tomoninigina o„rganishga, uni to„la o„rgana olmaslika mahkum
etadi. Bunday yarim-yorti yondashish tadqiq etiladigan muammoni aniqlab
tadqiqotni boshlanish etapida yo„l qo„yilishi mumkin xolos. Ilmiy tadqiqothali
aniqlnmagan taqdirdagina mumkin, lekin olib borishda voqealarning barcha
tomonlarini, jumladan miqdor tomonla-riniham tadqiq etish muammosi turadi.
«Fan matematikadan foydalanishga muyassar bo„lgandagina takomiliga
yetadi» - degan edi Polp Lafarg. Shunga ko„ra jismoniy tarbiya nazariyasining
tadqotlarida keyinga yillarda matematika fanlaridan foydalanilmoqda, lekinhozirgi
paytda asosan matematik statistika ilmiy tadqiqot jarayoniga muhim ahamiyat kasb
etmoqda.
Matematik statistikadan biologiya masalalarinihal etishda o„ziga xos ravishda
qo„llanilib bometriya yoki variatsion statistika orqali amalga oshiriladi.
Tadqiqot natijasida olingan materiallar tadqiqotning son va miqdor jihatlarini
mujassamlashtiradi. Raqamlar, ko„rsatkichlarni aniqligi tadqiqotchiga matematik
jihatdan to„g„ri va aniq fikrlar, mulohazalar chiqarishga, tadqiqot jarayoni bo„yicha
taqqoslash, umumlashtirish, aniq xulosalar chiqarishga yordam beradi.
Agarda suzuvchilar yoxud basketbolchilarning eksperimental va kontrol
guruhlarni yig„ib ularni kuch talab qiladigan mashqlar bilan shug„llanish
mashg„ulotlarining samaradorligi tadqiq qilinsa, shug„ullanuvchilarning jinsi,
yoshi, sport maho-rati darajasiga qarab nazariy fikrlarni amaldagiholatihaqida aniq
Ma‟lumotlar tayyorlash mumkin. Shuning uchun matematika fanining matematik
statistikasi jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyatihamda qator sport fanlarining
nazariyasi va usuliyatida ilmiy amaliy masalalarni ijobiyhal qilish, o„quv tarbiya va
sport trenirovkasi jarayoni takomil-lashtirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Ilmiy tadqiqot usuliyatlari doimiy bo„lmay ular o„z o„rinlarini yangi va
progressiv tadqiqot uslubiyatlariga bo„shatib beradi. Barcha fanlar qatori jismoniy
tarbiya fanining rivoji ko„p jihatdan ilmiy tadqiqot usuliyatla-rining rivojlanganligi
natijalariga bog„liqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |