Amaliy mashg’ulot Mavzu: Transport jarayoni tashkil etish. I. Ishdan maksad

Avtomobil transportining tashish qobiliyati
Transport jarayonini amalga oshirish va ta’minlashda haydovchilar, tamirlovchi ishchilar, muhandis-texnik xodimlar, transport vositasi, barcha texnik qurilmalarga ega bo’lgan aloqa yo’llari, garajlar, yonilg’i quyish tarmoqlari, ortish-tushirish omborlari, ortish-tushirish mashina va mexanizmlari, omborlar va boshqalar kiradi.
Ekspluatatsion va iqtisodiy sifatli, yuqori unumdorlikka ega transport vositalari hamda ularning uzluksiz ishlashini ta’minlovchi qattiq qoplamali va zarur qurilmalarga ega avtomobil yo’llarining mavjudligi avtomobil transportida tashish jarayonini amalga oshirishning asosiy omili hisoblanadi.
Transport vositasining tashish qobiliyati deyilganda vaqt birligi ichida uning texnik imkoniyatlaridan (tezlik, yuk ko’taruvchanlik, yuk sig’dirishi, kuzovning yukning turi va xarakteriga mosligi) to’liq foydalanib maksimal miqdorda yuk tashiy olishi tushuniladi. Tashish qobiliyati avtotransport saroyining summar yuk ko’taruvchanligi hamda avtosaroyning va yo’lning texnik holati, transport vositasi konstruktsiyasi, yukning turi, hajmiy og’irligi va gabaritlariga bog’liq.
Yo’lning o’tkazuvchanlik qobiliyati deyilganda vaqt birligi ichida bir yo’nalish bo’ylab uning ma’lum uchastkasi yoki yo’l kesimidan vaqt birligi ichida o’tuvchi transport vositalari miqdori tushuniladi. Yo’lning o’tkazuvchanlik qobiliyatiga quyidagilar ta’sir etadi:

• 
  uni tutib turuvchi yo’lning holati – yo’l to’shamasining buzilmasligini ta’minlovchi bosimga bog’liq. Yo’lni tutib turish qobiliyati yo’l qoplamasining sifati va qalinligi, yil fasllari va yog’ingarchiliklarga bog’liq;
  
• 
  transport vositasi tezligi, joy relefi, chorrahalar soni va o’tish qismining kengligiga bog’liq.
  

Nazorat savollari:

1. 
   Transportning iqtisodiyotdagi ahamiyati nimadan iborat?
   
2. 
   Transport jarayoni deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   Transport jarayoni asosiy elementlariga nimalar kiradi?
   
4. 
   Transport vositasining tashish qobiliyati deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Transport vositasining o’tkazuvchanlik qobiliyatni tushuntiring.
   
6. 
   Qatnov deganda nimani tushunasiz?