Amaliy mashgulot. Бошқарув назарияси ва амалиѐтида инновацион менежментнинг ўрни

Биринчиси — жаҳон молиявий инқирозининг Ўзбекистон иқтисодиётига таъсири ҳамда унинг оқибатларини олдини олиш ва юмшатишга асос бўлган омиллар;
Иккинчиси — банк тизимини қўллаб-қувватлаш, ишлаб чиқаришни модернизация қилиш, техник янгилаш ва диверсификация қилиш, инновацион технологияларни кенг жорий этиш — Ўзбекистон учун инқирозни бартараф этиш ва жаҳон бозорида янги марраларга чиқишнинг ишончли йўлидир.

5. Бозор иқтисодиѐти шароитида инновациялар.

Инновациялар, фан ва техника ривожининг ўзаро алоқаси инновацион жараённинг асоси бўлган янги техника технологияни яратиш ва ўзлаштириш жараёнини кўриб чиқишдан келиб чиқади. Инновацион жараён қуйидаги босқичларни ўз ичига олади: фан-техника-ишлаб чиқариш-истеъмол. Инновацион жараённинг бошланишини фундаментал ва изланиш характеридаги, яъни соф назарий турдаги илмий тадқиқотлар билан боғлашади. Бошқача қилиб айтганда, жорий даврда минимал маълумотлар мавжуд бўлган ёхуд умуман мавҳум бўлган табиат хусусиятлари тадқиқ этилади. Бу каби тадқиқотларнинг натижалари бўлиб, табиатнинг хусусий ёки умумий қонун ва қонуниятларини очиш, шунингдек, назарий ҳисоб-китобларга асосланган ҳолда табиатнинг янги моддий объектлари, моддаларини очиш кабилар ҳисобланади.

6. Инновацияларни юзага келтирадиган ўзгаришлар.

Иқтисодий ривожланиш инновацияларни жорий этиш орқали амалга оширилаётганига қарамай, ушбу жараённинг ўтган асрдаги секинлик билан кечиши уни тўлиқ синаб кўришга имкон бермади. Постиндустриал давридаги жадал иқтисодий ривожланиш сифат жиҳатдан янги хусусиятларга эга бўлди: инновацион жараёнлар тараққиёт шартига айланди; инновациялар ишлаб чиқаришнинг етакчи омилига айланмоқда; ўзгаришлар тезлиги ошмоқда. Инновацион фаолият асосий фаолият мақомига давогарлик килмоқда ва корхонанинг стратегик ривожланиши учун зарур шартидир.

7. Инновацияларнинг таснифи. Jahon iqtisodiy adabiyotlarida “innovatsiya” salohiyatli ilmiy–texnik taraqqiyot (ITT)ni haqiqiy, yangi mahsulotlar va texnologiyalarda ro‘yobga chiqadiganga aylanishi sifatida talqin qilinadi. Bizning mamlakatimizda yangilik kiritishlar muammolari ko‘p yillar davomida ITTning iqtisodiy tadqiqotlari doirasida ishlab chiqilgan.
“Innovatsiya” atamasidan O‘zbekistonning o‘tish iqtisodiyotida ham mustaqil va ham bir qator o‘xshash tushunchalar: “Innovatsion faoliyat”, “innovatsion jarayon”, “innovatsion qaror” va h.k. belgilash uchun foydalanilgan.

8. Илмий фаолият, илмий-техник фаолият, инновациялар, инновацион фаолият, инновацион жараѐн, инновацион лойиҳа, Инновацион иктисодиѐттушунчалари, улар ўртасидаги фарқ ва боғлиқлик.
Innovatsiya loyihasi – bu innovatsion faoliyatni tashkil etish va amalga oshirish tarkibi va jarayonini belgilovchi hujjatdir.
Innovatsion faoliyat, ayniqsa innovatsion tadbirkorlikning maqsadi innovatsiyalarni amalga oshirish yo‘li bilan natija olishdan iboratdir. Innovatsion faoliyat sohasini belgilash uchun tashkilotning asosiy strategiyalari (maqsadlari)ni ta’riflovchi quyidagi shartli belgilashlar qabul qilingan:
S – ishlab chiqarilayotgan tovarning sifatini oshirish strategiyasi tashkilot foydasini ko‘payishiga, ammo katta xatar bilan, olib keladi.
N – tovar narxini qolgan strategiyalarni o‘zlashtirishsiz saqlab qolishda pasaytirish strategiyai. Ushbu strategiya ishlab chiqarilgan tovar va o‘zlashtirilgan texnologiyalarni bozorga mustahkam ravishda tadbiq etish, sotishga qaratilgan. Strategiya, qoidaga ko‘ra, tashkilot foydasini kamayishiga olib keladi.
T – ishlab chiqarilayotgan tovar tannarxini yangi texnologiyalar, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishning yangi usullari, menejmentni o‘zlashtirish hisobiga pasayishi. Strategiya, qoidaga ko‘ra tashkilot foydasini ko‘payishiga olib keladi.
D – ushbu bozor uchun qolgan strategiyalarning o‘zgarishsiz tovar ishlab chiqarish dasturi (sotishlar hajmi)ni ko‘payishi. Strategiya ko‘lam samarasidan foydalanish hisobiga foydani ko‘payishiga olib keladi.
B – sotishning yangi bozorini o‘zlashtirish, eski va yangi tovar servisini oshishi. Strategiya, qoidaga ko‘ra, tashkilot foydasini ko‘payishiga olib keladi.
Tashkilotning sanab o‘tilgan strategiyalarini amalga oshirish uchun innovatsiyalar zarur.1-jadvalda tashkilot strategiyalarini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan innovatsiyalarning asosiy turlari sanab o‘tilgan.