Amaliy mashg’ulot-8 Radioaktivlik. Massa defekti. Atom yadrolarnning bog’lanish energiyasi

Amaliy mashg’ulot-8
Radioaktivlik. Massa defekti. Atom yadrolarnning bog’lanish energiyasi.

V-21.1. 1 Million poloniy atomidan bir sutkada qanchasi parchalanadi?

V-21.2. 1 Million radiy (radon)ning emanatsiyasi atomidan bir sutkada
qanchasi parchalanadi?
V-21.3. 1g radiyning 1 sek dagi parchalanish soni topilsin.
V-21.4. Aktivligi 1 kyuri radonning massasi topilsin.
V-21.5. Aktivligi 3,7·10¹⁰ parcha /sek ga teng ₈₄Po²¹⁰ poloniy miqdori topilsin.
V-21.6. Radon atom soni 1 sutkada 18,2% kamaysa, radonning parchalanish
doimiysini toping.
V-21.7. 1) Uran ₉₂U²³⁵ va 2) radon ₈₆Rn²²² larning solishtirma aktivligini toping.
V-21.8. Geyger – Myuller ionizatsiya schyotchiklarida radioaktiv preparat
bo’lmaganda ham ma’lum “fon” bo’ladi. Shu fon kosmik nurlanishlardan
yoki radioaktiv ifloslikdan vujudga kelgan bo’lishi mumkin. 5 sek da
schyotchikda bir marta impuls beruvchi fon qancha radon miqdoriga muvofiq
keladi?
V-21.9. Muayyan radioaktiv preparatning parchalanish tezligi ionizatsiya
schyotchigi yordamida tadqiq etilmoqda. Boshlang’ich paytda schyotchik
10 sek da 75 marta impuls beradi. T/2 sek vaqt o’tganidan so’ng schyochik 10
sek ichida necha marta impuls beradi? T>>10 sek deb hisoblansin.
V-21.10. Muayyan radioktiv preparatning parchalanish soni λ=1,44·10^-3 c^-1. Oradan qancha vaqt o’tgandan so’ng dastlabki atom miqdorining 75% i parchalanadi?
V-20.11. Tabiiy uran uch xil izotoplarning ₉₂U²³⁴, ₉₂U²³⁵, ₂U²³⁸aralashmasidan iborat. ₉₂U²³⁴ uranning miqdori nihoyatda oz (0,006%), ₉₂U²³⁵ hissasiga 0,71% to’g’ri keladi, qolgan massani (99,28%) ₉₂U²³⁸ uran tashkil qiladi. Mazkur izotoplarning yarim emirilish davrlari tegishlicha 2,5·10⁵ yil 7,1·10⁸ yil va 4,5·10⁹ yil. Har bir izotopning tabiiy uran umumiy radioaktivligiga kirituvchi radioaktivlik protsent ulushini hisoblab chiqaring.
V-21.12. Radioaktiv parachanishda radiy atomi yadrosidan uchib chuquvchi α–zarrachaning kinetik energiyasi 4,78 Mev. 1) α – zarracha tezligi, 2) α – zarracha uchib chiqayotganda ajraluvchi to’la energiyani toping.
V-21.13. 1 kyuri dozali radon: 1) bir soatda va 2) o’rtacha yashash vaqtida qancha issiqlik miqdori ajratadi? Radondan uchib chiquvchi α–zarrachaning kinetik energiyasi 5,5 Mev.
V-21.14. 1g ₉₂U²³⁸ uran parchalanish mahsulotlari bilan muvozanatda 1,07·10^-7
vt quvvat chiqaradi. Uran atomlarining o’rtacha yashash vaqtida bir gram atom uran chiqargan issiqlikning to’la miqdori topilsin.
V-21.15. Bir soatda 1g radiydan hosil bo’lgan radonning aktivligi nimaga teng?
V-21.16. Bir yilda 1g radiyning parchalanishidan hosil bo’lgan geliy miqdori normal sharoitda 0,043 sm³hajimni egallaydi. Bulardan Avogadro sonini toping.
V-21.17. Berk idish (ampula)ga 1,5g radiyli preparat joylashtirilgan. t=T/2 vaqtdan keyin bu ampulada qancha miqdorda radon to’planadi? Bunda T – radoning yarim emirilish davri.
V-21.21. 400mkyuri aktivlikli radon ampulaga joylashtirilgan. Ampula
to’ldirilgandan keyin qancha vaqt o’tgach radon 2,22 ·10⁹ parch / sek ni beradi.
V-21.22. Uran rudasidagi qo’rg’oshin uranning qator yemirilishining
so’nggi mahsuloti bo’lganligidan rudadagi uran miqdorining qo’rg’oshin
miqdoriga nisbatidan rudaning yoshini aniqlash mumkin. Bu rudada 1kg
₉₂U²³⁸ uranga 320g qo’rg’oshin to’g’ri kelsa, uran rudasining yoshini
aniqlang.
V-21.23. Radiy va uranning yarim emirilish davrlari ma’lum bo’lsa, tabiiy
uran rudasidagi bitta radiy atomiga nechta uran atomi to’g’ri kelishini toping.
K o’ r s a t m a. Tabiiy uran radioaktivligi asosan ₉₂U²³⁸ izotopiga
bog’liq ekanligi nazarda tutilsin.
V-21.24. Tarkibida 42% sof uran bo’lgan qancha rudadan 1g radiy olish mumkin?
V-21.25. Radiy preperatidan α–zarrachalar 1,5·10⁴ km/sek tezlikda uchib
chiqib, fluorestsentsiyanuvchi ekranga borib uriladi. Ekran 1sham ga 0,25 Vt
iste’mol qiladi deb, 1mkg radiy chiqargan barcha α–zarrachalar ekranga
tushsa, ekranning yorug’lik kuchini toping.
V-21.26. Bu izotopning yashash vaqtida radioaktiv izotop dastlabki
miqdorining qancha ulushi parchalandi?
V-21.27. 1mkg poloniy ₈₄P²¹⁰ aktivligini toping.
V-21.28. Sun’iy yo’l bilan olingan strontsiy ₃₈Sr⁹⁰ radioktiv izotopining
solishtirma aktivligini toping.
V-21.29. 10mg radioaktiv izotop ₂₀Ca ⁴⁵ ga 30mg radioaktivmas izotop ₂₀Ca⁴⁰
aralashtirilgan. Preparatning solishtirma aktivligi qanchaga kamaygan?
V-21.30. 10 sutkadan so’ng parchalangan atomlar sonining parchalanmagan atomlar soniga nisbati 50% bo’lishi uchun 5mg radioaktivmas izotop ₈₃Bi²⁰⁹ga qancha radioaktiv izotop ₈₃Bi²¹⁰ aralashtirish kerak? ₈₃Bi²¹⁰ parachalanish doimiysi λ=0,14 sutka ^-1.
V-21.31. To’rtta α–parchalanishdan va ikkita β–parchalanishdan so’ng ₉₀Th²³²
dan qancha izotop hosil bo’ladi?
V-21.32. Uchta α–parchalanish va ikkita β–parchalanishdan so’ng ₉₂U²³⁸dan qanday izotop hosil bo’ladi?
V-21.33. Ikkita β–parchalanish va bitta α–parchalanishdan so’ng ₉₂U²³⁹dan qanday izotop hosil bo’ladi?
V-21.34. Bitta β–parchalanish va bitta α–parchalanishdan so’ng ₃Li⁸ radioaktiv izotopdan qanday izotop hosil bo’ladi?
V-21.35. To’rtta β–parchalanishdan so’ng ₅₁Sb¹³³ surma radioaktiv izotopidan qanday izotop hosil bo’ladi?
V-21.36. Radioaktiv parchalanish ₈₄Po²¹⁴ poloniy atomi yadrosidan uchib
chiqqan α–zarracha kinetik energiyasi 7,68 Mev. 1) α–zarrachaning tezligini,
2) α–zarracha uchib chiqayotganda ajralgan to’la energiyani, 3) havoda bir
juft ion hosil bo’lishi uchun W₀=34 eV energiya talab qilinadi deb α–zarracha
hosil qilgan juft ionlar sonini, 4) 1mkkyori dozali poloniy chiqargan barcha
zarrachalarning ionizatsiya kamerasida hosil qilingan toyinish tokini toping.