Amaliy mashg‘ulot 3 Mavzu: Proeksion chizmachlik. Berilgan ikki ko`rinish bo`yicha uchinchisini

1- shakl 

---

Bunda OU o‘qi ikkiga bo‘linadi, yarmi profil tekislik bilan, yarmi esa gorizontal 

tekislik bilan ketadi. 

Bu  bo‘limda  variantlar  chizmalarda  uning  oldidan  ustidan  va  chap  tomonidan 

ko‘rinishini  bajarganda  ko‘rinmas  chiziqlar  qatnashmaydigan  yoki  kam 

qatnashadigan  qilib  tanlab  olingan  (2-  shakl)  yaqqol  tasvirga  qarab  narsaning  uch 

ko‘rinishini bajarish bo‘yicha namuna keltirilgan. 

 

2- shakl 

Yaqqol  tasvirdagi  narsaning  tarkibida  prizmatik  o‘yiqlar,  har  xil  vaziyatda 

joylashgan  silindrik  teshik  bo‘lsa,  ularning  ko‘rinmas  konturlari  shtrix  chiziqlar 

bilan tasvirlanadi. 

 

MASHG‘ULOTNING  BORISHI:  Chizmalarni  muvffakiyatli  chizish  va  ukish 

uchun  buyumlarning  berilgan  ikkita  proyeksiyasi  buyicha  uchinchisini    yasashni 

urganish  kerak.  Proyeksiyalar  yasash  uchun  avval  berilgan  proyeksiyalari  buyicha 

buyumning tulik shakli  kuz oldiga keltiriladi keyin boglanish chiziklari  yordamida 

yetishmaydigan proyeksiyasi yasaladi.  

    Misol kurib chikamiz. Maxsus bolt zagatovkasining ikki proyeksiyasi berilgan 

(1- shakl, a); boltning chapdan   kurinishini   yasash   zarur. 

Zagotovkaning  ikkala  proyeksiyasini  solishtirib  u  olti  burchakli  prizma,  to‘g‘ri 

burchakli parallelepiped, ikkita silindr va kesik konusdan tuzilganligi aniqlanadi (1- 

shakl, b). Bu jismlarni fikran bir butun deb birlashtirib, bolt zagotovkasi 1- shakl, v 

da kursatilgan shaklga ega ekan, degan xulosaga kelinadi. 

Sungra  chapdan  kurinish  yasaladi.  Olti  burchakli  prizma,tug‘ri  burchakli 

parallelepiped,  silindrlar  va  kesik  konusning  uchinchi  proyeksiyasi  «Geometrik 

jismlar  proyeksiyalari»dan  ma’lum.  Bog‘lanish  chiziqlari  va  yordamchi  tug‘ri 

chizikdan  foydalanib,  bu  jismlardan  x,ar  birining  uchinchi  proyeksiyasi  tartibi  bilan 

chiziladi (1- shakl, g ) .  

Shakli  har  xil  uyiklari  va  kesiklari  bulgan  detallar  murakkab  buladi.  Bunday 

xollarda bu elementlarning uchinchi proyeksiyasi nuktalar buyicha yasaladi. 2- shakl, 

a  da  turtta  vertikal  va  uchta  gorizontal  tekislik  bilan  chegaralangan  T-simon  uyigi 

bulgan silindrning ikki proeksiyasi va yakkol tasviri berilgan. 

Uyikning ulchamlari bizga ma’lum. Shunga kura a’, ’, s’, d’ va a, , s, d nuktalarni 

berilgan  nuktalar  deb  karash  mumkin.  Silindrning  profil  proyeksiyasi  yasalgach 

---

(2-  shakl,  b),  unda  boglanish  chiziklari  yordamida  A,  V,  S,  D  nuqtalarning  mos  

proyeksiyalari topiladi. Vertikal to‘g‘ri chizik kesmalari yordamida a" va ’" hamda s" 

va  d"  nuktalar  birlashtiriladi.  Keyin  "  va  s"nuktalar  birlashtiriladi.  d"  nuktadan  esa 

silindr  konturi  bilan  kesishadigan  kilib  gorizontal  chizik  utkaziladi.  Ikkinchi 

tomondagi uyik ham shunga uxshash yasaladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- shakl. Berilgan ikkita proyeksiya buyicha uchinchi proyeksiyani yasash. 

 

 

                                

---

 

 

 

 

2- shakl. Silindrdagi uyik proyeksiyalarini yasash. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---