Amaliy mashg’ulot №3 energetikada ta’riflar va narxlar. Iste’mol qilingan energiya shakllari bo‘yicha to‘lov miqdorini hisoblash

5.2.MАSАLАLАRNI YECHISH UCHUN MISОLLАR. 
1-misol. 
Reaktiv quvvat iste’moli Q=180 kVAr, quvvat koeffitsienti 0,8 ga 
teng bo’lgan iste’molchining iste`mol qilayotgan elektr energiyasi uchun qaysi 
stavkada narx to`lashi lozim ekanligini aniqlaymiz. 
1.
cosφ=0,8
bo’lsa, bundan reaktiv quvvat koeffitsienti tgφ ni 
aniqlaymiz: 
tgφ=
√
1-cosφ
2
cosφ
=
√
1-0,8
2
0,8
=0,75 
2.
Aktiv quvvat is’temolini aniqlaymiz
 
𝑃 =
𝑄
𝑡𝑔𝜑
=
180
0,75
= 240 
kVt
3.
Iste’mol qilinayotgan to’la quvvat: 
𝑆 = √𝑃
2
+ 𝑄
2
= √240
2
+ 180
2
= 300 𝑘𝑉𝐴
Bundan shunday xulosa qilishimisiz mumkinki bu iste’molchi quvvati 750 
kVA dan past bo’lganligi sabab, bir stavkali iste`molchi hisoblanadi. 
2-misol. 
Maishiy iste’molchi uyida 800 Vt quvvatdagi muzlatgichdan 
o’zgarmas rejimda 5 hafta vaqt davomida foydalansa, qancha elektr energiya 
iste’moli uchun to’lovni amalga oshirishini hisoblaymiz. 
1. P=800 Vt, t=5 hafta=5∙7∙24=840 soat ekanligini hisobga olgan holda 

---

5 hafta davomidagi iste’mol qilgan elektr energiyani topamiz. 
W=800∙840=672000 Vt∙soat bu esa W=672 kVt∙soat ga teng. 
Maishiy iste’molchilar uchun iste’mol qilingan elektr energiya uchun 
hisob-kitob quyidagi formula orqali hisblanadi 
N=W∙α
5.1
α- 1 kVt∙soat elektr energiya uchun amaldagi ta’rif bo’yicha belgilangan 
narx, [so’m/(kVt∙soat)].
2019yil 15-avgust holatidan: 
I tarif guruh iste’molchilari uchun α=450 so’m/(kVt∙soat); 
II tarif guruh iste’molchilari uchun α=450 so’m/(kVt∙soat); 
III tarif guruhi ya’ni maishiy iste’molchilari uchun α=295 so’m/(kVt∙soat); 
IV tarif guruhi iste’molchilari uchun α=450 so’m/(kVt∙soat) deb belgilangan. 
W- iste’mol qilingan elektr energiya qiymati. [kVt∙soat]. 
3. (5.1) ifoda orqali qancha elektr energiya iste’moli uchun to’lovni amalga 
oshirishini hisoblaymiz 
N=672∙295=198240 so’m 
Demak yuqoridagi holat bo’yicha maishiy iste’molchi 198240 so’m 
miqdordagi to’lovni amalga oshirar ekan.