Amaliy audit

 

 

 

 

 

 

TARQATMA MATERIALLAR 

 

7-MAVZU. HISOB-KITOB, KREDIT 

MUOMALALARI VA BOSHQA QARZLAR AUDITI 

---

261 

 

 

T/r 

 

Xo‘jalik 

operatsiyalarining  

mazmuni 

So‘mma 

(so‘mda) 

 

Hisobvaraqlar  

korrespondensiyasi 

Yozuvlarni  

tasdiqlovchi  

hujjatlar 

Debet 

Kredit 

1 

Ta’til vaqtiga haq 

hisoblandi 

 

230 315 

9410 

6710 

Ariza, buyruq, 

buxgalteriya hisob-

kitobi 

2 

Daromad solig‘i ushlab 

qolindi 

 

18 425,2 

 

6710 

6410 

Aksiyadorlar 

umumiy 

yig‘ilishining 

qarori, ta’sis 

shartnomalari, 

inventar 

kartochkalar, kassa 

chiqim orderlari 

3 

ShJBPH ajratmalar 

hisoblandi 

 

2 303,15 

6410 

6530 

Buxgalteriya hisob-

kitobi, xususiy 

kapital harakati 

to‘g‘risidagi hisobot 

4 

Fuqarolarning majburiy 

sug‘urta badallari ushlab 

qolindi (6%) 

13 818,9 

6710 

6520 

Bank ko‘chirmasi, 

to‘lov talabnomasi, 

to‘lov 

topshiriqnomasi 

5 

Bankdan ta’til vaqtiga 

mablag‘ olindi 

 

198 

070,9 

5010 

5110 

Chek, inventar 

kartochkalar, kassa 

chiqim orderlari 

6 

Ta’til vaqtiga haq 

to‘landi 

198 

070,9 

6710 

5010 

Tarqatish 

qaydnomasi, chiqim 

orderi 

7 

Yagona ijtimoiy to‘lov 

hisoblandi (25%) 

 

57 

578,75 

9410 

6520 

Buxgalteriya hisob-

kitobi, moliyaviy 

natijalar harakati 

to‘g‘risidagi hisobot 

 

 

 

 

 

---

262 

 

 

Sanasi 

 

Muomalalar 

mazmuni 

 

Hujjat 

Schotlar 

korrespondensiyasi 

 

So‘m 

ma 

 

 

 

Debet 

Kredit   

 

10.08 

R.S.Ahmedovga 

safar  xizmati  uchun 

hisobdor 

so‘mma 

berilgan 

10 

avgust 

109-

sonli  buyruq,  94-

sonli  kassa  chiqim 

orderi 

6870 

5010 

60000 

 

26.08 

Foydalanilmagan 

safar 

xizmati 

so‘mmasi 

kassaga 

qaytarilgan 

hisob-kitob 

raschoti,  185-sonli 

kassa kirim orderi 

5010 

6870 

2000 

 

26.08 

R.S.Ahmedovning 

safar 

xizmati 

xarajatlari 

"Davr 

xarajatlariga 

hisobdan  chiqarildi". 

Avans hisoboti 

9429 

6870 

58000 

 

---

263 

 

Valyuta sotib olishga doir muomalalarni tekshirish tartibi. 

Tekshiriladigan masala 

Qaysi 

me’yoriy 

hujjatga 

muvofiq 

Valyuta qonunchiligiga rioya qilinishi.  

1. Valyutani sotib olish maqsadi: 



  joriy valyuta muomalalarini amalga oshirish uchun; 



 

kapitalning harakati bilan bog’liq valyuta muomalalarini amalga 

oshirish uchun.  

 

2.  Kapitalning  harakati  bilan  bog’liq  valyuta  muomalasi  O’zbekiston 

Respublikasi  Markaziy  Bankining  maxsus  ruxsati  (litsenziyasini)  talab 

qilmaydigan muomalalar qatoriga kiradimi 

 

3. Kapitalning harkati bilan bog’liq muomalalarni amalga oshirish uchun 

Markaziy Bank ruxsatnomasi mavjudligi 

 

4.  Sotib  olingan  valyutaning  sotib  olish  uchun  topshiriqda  ko’rsatilgan 

asosga muvofiq maqsadli tayinlanishi bo’yicha ishlatilganligi 

 

5.  Maxsus  tranzit  schyotdan  valyutani  maqsadli  tayinlanishi  bo’yicha 

hisobdan o’chirish muddatlariga rioya qilinishi 

 

6.  Sotib  olingan  chet  el  valyutasini  yana  sotish  bo’yicha  muomalalar 

amalga oshirilganligi 

 

7.  Import  tovarlar  qiymatini  bojxonada  rasmiylashtirilgunga  qadar 

valyuta  mablag’larini  sotib  olish  shartlariga  rioya  qilinishi  so’mdagi 

depozit ochish.  

 

Muomalalarning buxgalteriya hisobida aks ettirilishi.  

Tekshiriladigan masala 

qaysi me’yoriy 

hujjatga 

muvofiq 

 1.  Valyutani  sotib  olishga  doir  muomalalarni  hisobga  olish  uchun 

foydalaniladigan, ishchi schyotlar rejasida keltirilgan schyotlar 

 

2.  Pulini  to’lash  uchun  valyuta  sotib  olinadigan,  sotib  olingan  tovar-

moddiy zahiralar qiymatiga bank komission mukofotining qo’shilishi 

 

 

3.  Bankka  to’langan  komission  mukofotning  80  schyot  debetiga  olib 

borilishi  

 

4.  Soliqqa  tortiladigan  foydani  aniqlash  chog’ida  moliyaviy  natijaning 

80-schyot  debetiga  olib  borilgan,  komission  mukofotlar  va  kurs 

tafovutlari summasiga tuzatilganligi 

 

5.  Valyuta  sotib  olishda  chet  el  valyutasini  so’mga  hisoblab  o’tkazish 

sanasini belgilashning to’g’riligini tekshirish 

 

6.  Valyutaning  so’mga  hisoblab  o’tkazish  chog’ida  qo’llanilgan 

O’zbekiston  Respublikasi  Markaziy  Banki  kurslarining  to’g’riligini 

tekshirish 

 

7.  Valyuta  sotib  olishga  doir  muomalalarni  buxgalteriya  hisobi 

schyotlarida 

aks 

ettirish 

bo’yicha 

schyotlar 

boglanishini 

(korrespondentsiyasini) tekshirish 

 

 

---

264 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“HISOB-KITOB, KREDIT MUOMALALARI VA 

BOSHQA QARZLAR AUDITI” MAVZUSI 

BO’YICHA TAQDIMOT 

---

265 

 

Debitorlar va kreditorlar bilan hisob-

kitoblarni tekshirishda, auditor avvalo 

debitor va kreditor qarzlarning paydo 

bo‘lishi sabablarini aniqlashi zarur. 

Hisob-kitoblarning belgilangan 

qoidalariga muvofiq keladigan 

qarzlardan tashqarisi, katta miqdordagi 

debitor va kreditor qarzlarning 

mavjudligidan dalolat beradi. 

 

• Bu muomalalarni tekshirishga kirishishdan oldin qarzlarning tegishli 

qoldiqlari balans -moddalari bo‘yicha to‘g‘ri aks ettirilganligini 

aniqlash lozim. Buning uchun tekshirish davri boshidagi hisob-

kitoblarning har qaysi turi yuzasidan analitik hisob registrlarining 

ma’lumotlari bo‘yicha hisob-kitoblarni hisobga olish uchun 

mo‘ljallangan schyotlar bo‘yicha qol-diqlari balansning tegishli 

moddalari qoldiqlari bilan taqqoslanadi. So‘ngra hisob-kitoblar har 

qaysi turi bo‘yicha alohida tekshiriladi. Bunda auditor qarzning 

paydo bo‘lishi sabablarini, u kimning aybi bilan va qachon paydo 

bo‘lganligi, uni undirib olish mumkin yoki mumkin emasligini, ya’ni 

de-bitorlar o‘z qarzlarini tan olgan xatlar yoki hisob-kitoblarni 

taqqoslash da-lolatnomalari mavjudligini, da’vo qilish muddatlari 

o‘tkazib yuborilma-ganligini, qarzlarni yopish yoki undirish uchun 

qanday choralar ko‘rilayot-ganligini aniqlashi lozim. 

Auditor 

aniqlash kerak

 

 

---

266 

 

Hisobvaraql

ar

Turli debitorlar va kreditorlar bilan 

hisob-

kitoblar auditi bo’yicha 4810-

4890, 6910, 6920, 6930 va 6990 -

schyotlarning hisob registrlari va 

hisobotlardagi buxgalteriya yozuvlari 

hamda ulardagi hisobda turgan 

qarzlar tekshiriladi. 

 

 

 

Yuqorida keltirilgan schyotlarda hisobga 

olinadigan muomalalarning xilma-xilligini 

etiborga olgan holda, auditor hisob-kitoblar 

ahvolini tahlil qilish chog‘ida ushbu schyotlar 

qo‘llanishining qonuniyligini aniqlaydi. (Yani 

4810-4890, 6910, 6920, 6930 va 6990 

schyotlarda boshka hisob-kitob schyotlarida 

hisobga olinadigan muomalalar aks 

ettirilmayotganligini aniqlaydi). 

Auditor 

aniqlaydi

 

 

 

---

267 

 

Yil oxirida

to‘lanmagan, deponentlanmagan

summalar buyi-cha haqiqatda

to‘langan ish haqi

summalaridan hisoblanishi lozim

bo‘lgan daromad

solig‘ining qayta hisoblanganligini aniqlash zarur. 

Ijro varaqasi

bo‘yicha boshqa korxonalar

foydasiga ushlanadigan summalar (alimentlar, 

jarimalar, moddiy zararni undirish va sh. k. ) 

to‘g‘riligi va asoslanganligi hisob yozuvlarini

hisoblashuv-

to‘lov vedomostlari va ushlash uchun

asos

bo‘lgan boshqa hujjatlar bilan solishtirish

orqali tekshiriladi. 

Auditor

 

 

 

 

• Bank kreditlari va qarzlar hisobini

auditorlik tekshiruvidan o‘tkazish-dan

maqsad korxonaning olingan kreditlar

va boshqa qarz mablag‘larini aks

ettiruvchi hisobot ko‘rsatkichlarining

ishonchliligi to‘g‘risida yetarli dalil-

isbotlarga ega bo‘lishdan iborat.