Амалий машғулот Рақобат ва якка ҳокимлик

II. МОНОПОЛИСТИК ФАОЛИЯТНИ ВА ҒИРРОМ РАҚОБАТНИ ЧЕКЛАШ ВА ТАҚИҚЛАШ
2-модда. Бозордаги устунлик мавқеини суиистеъмол қилишга йўл қўймаслик
1. Устун мавқе деганда хўжалик юритувчи субъектнинг муайян товар бозоридаги улуши монополияга қарши фаолиятини амалга оширишга ваколатли идора белгилаб қўйган энг юқори меъёр чегарасидан ошиб кетган ва бу ҳол унга мустақил равишда ёки бошқа хўжалик юритувчи субъектлар билан биргаликда иш кўриб, товарларнинг олди-сотдисига ҳал қилувчи таъсир кўрсатиш, хўжалик юритувчи бошқа субъектларнинг бозорга киришини қийинлаштириб қўйиш ва шу тариқа истеъмолчилар ва жамиятнинг қонуний манфаатларига зиён етказиш имконини берадиган ҳукмрон мавқеи тушунилади.
2. Бозорда устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларни қуйидаги хатти-ҳаракатларни қилиши тақиқланади:
бозорда тақчилликни келтириб чиқариш ёки сақлаб туриш мақсадида товарларни ишлаб чиқаришни камайтириш ёхуд тўхтатиб қўйиш, шунингдек уларни муомаладан олиб қўйиш;
мўмай фойда олиш мақсадида ҳаддан ташқари баланд нарх белгилаш ва уни сунъий равишда шундай ушлаб туриш, нархларни асоссиз равишда пасайтириш давлат томонидан бошқариб туриладиган нарх-навони бошқа йўсиндаги бузишлар;
хўжалик юритувчи субъектларга уларни бошқа хўжалик юритувчи субъектларга нисбатан нотенг аҳволга солиб қўядиган шартларни тиқиштириш;
хўжалик юритувчи субъектларнинг бозорга киришига ўзгача тўсқинлик қилиш.
3-модда. Хўжалик юритувчи субъектлар ўртасида қонунга хилоф битимлар тузилишини (келишиб қилинадиган ҳаракатларни) тақиқлаш
1. Хўжалик юритувчи субъектлар ўртасида:
кимошди савдоларида, биржаларда ва бошқа савдоларда нархларни ошириш, сақлаб туриш ёки пасайтириш;
бозорларни ҳудудий принцип бўйича, олди-сотди ҳажми бўйича, сотилажак товарларнинг турлари бўйича, сотувчилар ёки харидорлар (буюртмачилар) доираси бўйича ёхуд уларни монополия қилиб олиш мақсадида бошқа белгилар бўйича тақсимлаб олиш;
сотувчи ёки харидор (буюртмачи) сифатида хўжалик юритувчи субъектларнинг бозорга киришини чеклаш ёки уларни бозордан сиқиб чиқариш;
муайян сотувчилар ёки харидорлар (буюртмачилар) билан шартномалар тузишдан бош тортиш мақсадида тил бириктириш;
рақобатни жиддий тарзда чеклайдиган ёки чеклаши мумкин бўлган бошқа тадбирларни амалга ошириш йўли билан рақобатни чеклашга қаратилган битимлар тузиш (келишиб ҳаракат қилиш) тақиқланади ҳамда ҳақиқий эмас деб топилади.
2. Бири устун мавқега эга бўлган, иккинчиси эса маҳсулот етказиб берувчи ёки истеъмолчи (буюртмачи) бўлган ва бир-бири билан рақобатлашмаётган хўжалик юритувчи субъектлар ўртасида тузилган битимлар (келишиб ҳаракат қилишлар), башарти бундай битимлар пировардида рақобатни жиддий тарзда чеклаб қўйса, ёхуд чеклаб қўйиши мумкин бўлса, бундай битимлар (келишиб ҳаракат қилишлар) ҳақиқий эмас деб топилади.
3. Алоҳида ҳоллардагина хўжалик юритувчи субъектларнинг ушбу модданинг 1 ва 2-бандларида айтиб ўтилган хатти-ҳаракатлари, башарти бу субъектлар ўз хатти-ҳаракатлари бозорнинг товарлар билан мўл-кўл бўлишига, товарларнинг истеъмол хусусиятлари яхшиланишига ёки ташқи бозорда ўзларининг рақобат лаёқатларининг ошишига ёрдам беришини исботлаб берсалар, тўғри деб топилиши мумкин.