Alternative energy sources Solar Energy Wind Energy Biomass Energy Hydropower Energy Geothermal Energy

Qayta tiklanadigan energiya

4 . Energetik resurslarninig iste’moli Energetik resurslami iste’moli tez sur’atlarda va dunyo ishlab chiqarishiga bogliq ravishda o‘smoqda. Tadqiqotchilarning taxmin qilishlaricha, 2020-yilga kelib energiya zaxiralarining iste’moli 320- 480 ming T V tsoatni (ya’ni 4 0-6 0 mlrd. tonna shartli yoqilg‘iga teng miqdorda) tashkil etishi kutilmoqda. Dunyo energiya zaxiralari 2020-yildan keyin, yadro va termoyadro energetikasini hisobga olmagan holda, yana 100-250 yilga etishi bashorat qilinada. 

Dunyoda energetik resurslarni 2020-yilga kelib umumiy ishlab chiqarish 4 0-60 mlrd. tonna shartli yoqilg‘iga teng bo’lishi kutilmoqda. Jahon energetika tizimida neft va gaz yuqori o ‘rinni egallaydi va ishlab chiqarilayotgan energiya zaxiralarini 3/5 qismini tashkil etadi, 1/5 qismini yadro yoqilg'isiga, qolgan qismi boshqa qattiq yoqilg‘ilarga to‘g‘ri keladi. 60-yillarda dunyo yoqilg‘i-energetik muvozanati tuzilishida sezilarli o ‘zgarishlar ro‘y berdi. Suyuq va gazsimon yoqilg‘i iste’moli ortdi. 1980-yilda dunyoda umum iy energiya iste’molida 46% ni neft, 20% ni esa gaz tashkil etdi.

XX asrning oxiriga kelib energiyani iste’molini tabiiy gaz, ko‘mir va yadro energiyasi hisobiga qondirildi. XXI asr boshida qayta tiklanadigan energiya turlari ulushini oshirish kutilmoqda. Taxminiy hisoblarga ko‘ra bu energiya zaxirala rini ulushi, yadro energiyasi bilan 40% atrofida bo‘ladi. Foydalanadigan energiya manbalari ichida ko‘mirning ulushi eng katta (75-85% ); neft (10-15%) va gaz(10-15% ) ulushlari sezilarli; qolgan energiya zaxiralari birgalikda 2% ni tashkil etadi.

Mutaxassislar fikriga ko‘ra dunyo yoqil gini umumgeologik zaxiralarini 200 mln. TVt soat deb taxmin qilingan edi, keyinchalik zamonaviy texnologik usullar yordamida 28000 mln. TVt soat yoqilgini qazib olish iqtisodiy jihatdan samarali deb topildi. Bu dunyoda qazib chiqariiayotgan yoqilg‘i miqdoridan 380000- marotaba ko‘p.

Haddan tashqari iste'mol bu vaziyat resurslardan foydalanish dan oshib ketdi barqaror imkoniyatlar ning ekotizim. Uzoq muddatli haddan tashqari iste'mol qilish shakli olib keladi atrof-muhitning buzilishi va oxir-oqibat resurslarni yo'qotish asoslar.

• Haddan tashqari iste'mol bu vaziyat resurslardan foydalanish dan oshib ketdi barqaror imkoniyatlar ning ekotizim. Uzoq muddatli haddan tashqari iste'mol qilish shakli olib keladi atrof-muhitning buzilishi va oxir-oqibat resurslarni yo'qotish asoslar.
• Odatda, haddan tashqari iste'molni muhokama qilish bilan taqqoslanmoqda odamlar sonining ko'payishi; bu qancha ko'p odam bo'lsa, shuncha ko'p iste'mol ning xom ashyolar ularning hayotini ta'minlash uchun sodir bo'ladi. Biroq, insoniyatning sayyoradagi umumiy ta'siriga odamlarning xom sonidan tashqari ko'plab omillar ta'sir qiladi. Ularning turmush tarzi (shu jumladan umumiy boylik va resurslardan foydalanish) va ular tomonidan ifloslanish (shu jumladan) uglerod izi) bir xil darajada muhimdir. Hozirda rivojlangan xalqlar dunyo aholisining aksariyat qismini (7,4 milliard kishi) tashkil etadigan rivojlanayotgan mamlakatlarnikidan deyarli 32 barobar ko'proq resurslarni iste'mol qiladi.