Almashlab ekishda o’g’itlash tizimi fanidan kurs ishlari

5 jadval 

AZOTLI O‘G‘ITLARNI QO‘LLASh REJASI  

 

Dala 

№ 

Tuproq 

nomi 

Maydo

- 

ni, ga 

Almashl

ab ekish  

dalalari 

Reja- 

langan  

hosil, s/ga 

Yillik azot 

normasi kg/ga 

Azot berish muddatlariga ko‘ra 

taksimlash 

biologi

k 

tabaka-

lashti- 

rilgan 

ekish 

oldi- 

dan 

ekish 

vaq- 

tida 

oziklan-tirish 

I 

II 

III 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- 

- 

 jadval (davomi) 

 

Dal

a 

№ 

Mineral o‘g‘itlar extiyoj: suratida - kg/ga, maxrajida-jami maydonga  

tonna NN

4

 N0

3

 (34%N) 

 

 

Ekish

dan 

iglari 

Ekish 

bilan 

birga 

Oziklantirish 

Jami o‘g‘itlarga 

(NN

4

 N0

3) 

extiyoj, t 

I 

II 

III 

---

 

 

 

 

8 

   

FOSFORLI O‘G‘ITLARNI QO‘LLASh REJASI 

 

 

Fosforli  o‘g‘itlarning  samaradorligi  tuproqdagi  xarakatchan  fosfor  miqdoriga 

bog‘lik,  shu  sababli  bu  o‘g‘itlar  normasi  va  ularni  borish    muddatlari  agrokimyoviy 

kartogrammalar asosida aniqlanadi. 

 

Xo‘jalikda fosforli o‘g‘itlarni ko‘llash rejasini tuzish uchun 8 jadvalni to‘ldirish 

zarur.  Tuproqdagi  xarakatchan  fosfor  miqdori  bo‘yicha  ma’lumotlar  xo‘jalikning 

agrokimyoviy  kartogrammasi  olinadi  va  fosforning  yillik  normasi  aniqlandi.  Bunday 

ma’lumotlarni  talaba  xo‘jalikning  uzidan  olgani  maksadga  muvofik,  agar  buning 

imkoniyat, tuproqdagi xarakatchan ozik modda miqdorini talabaning aniqlaydi. Birinchi 

navbatda fosforning biologik normasi aniqlanadi, so‘ngra, tuzatma koeffitsientlar bilan 

(6  jadval)  tabakalashtirilgan  normalar  belgilanadi  va  8  jadvalga  yoziladi.  Fosforning 

biologik  normasi  g‘o‘za  xosildorligi  ma’lumotlari  va  g‘o‘za  xosili  bilan  chiqib 

ketadigan  fosfor  miqdori  asosida  aniqlanadi,  1  ts  paxta  uchun  fosfor  sarfi  1,5  kg  deb 

qabul  qilinadi,  6  jadvalda  tuproqda  xarakatchan  fosfor  miqdoriga  va  xo‘jalikning 

fosforli o‘g‘itlar bilan ta’minlanganiga qarab yillik fosfor normalarini belgilashga misol 

keltirilgan.  Masalan,  paxta  xosili  35  s/ga  darajasida  rejalashtirilmoqda  (8  jadval). 

Bunday xosil uchun R

2

O

5

 ning biologik normasi 35 • 1,5q52,5 kg/ga ni tashkil etadi. 

Keyin  fosforning  bu  normasi  tuzatma  koeffitsientlar  orkali  tuproqdagi 

xarakatchan  fosfor  miqdoriga  qarab  va  xo‘jalikdagi  fosforli  o‘g‘itlar  jamgarmasini 

hisobga  olgan  xolda  (6  jadval)  tabakalashtiriladi.  Yuqorida  keltirilgan  misolda  (8 

jadval) tuproqdagi fosfatlar miqdori 15 mgG’kg, xo‘jalik fosforli o‘g‘itlar bilan yetarli 

ta’minlangan (birinchi usul bo‘yicha). Bunday sharoitlarda fosforning tabakalashtirilgan 

normasi  ko‘yidagicha  topiladi.  Fosforning  biologik  normasi  tuzatma  koeffitsientga 

kupaytiriladi (6 jadvaldan olinadi), ya’ni 52,5 • 5q262,5 kg/ga. 

 

Fosforning tabakalashtirilgan normasini aniqlab, 8 jadvalga yozib, o‘g‘itni berish 

muddatlari bo‘yicha taksimlashga o‘tiladi. Fosforli o‘g‘itlarni berish muddatlariga ko‘ra 

taksimlash  tuproqdagi  xarakatchan  fosfor  miqdoriga  karab  (7  jadval)  bajariladi. 

Masalan,  tuproqda  xarakatchan  fosfor  miqdori  -  0  dan  15  mgG’  gacha,  o‘g‘itlar  uch 

muddatda  solinadi%  shudgolashdan  oldin;  ekish  bilan  birga  va  gullash  davrida 

oziqlantirish.  

 

Tuproqda  16-30  mgG’kg  harakatchan  fosfor  bo‘lganda  o‘g‘it  shudgorlashdan 

oldin va ekish bilan birga beriladi. Harakatchan fosfor miqdori 31 mgG’kg ortiq bo‘lgan 

tuproqlarda o‘g‘it faqat bir marta shudgorlashdan oldin beriladi. 

8  jadvalda  fosforli  o‘g‘itlarni  taqsimlashga  misollar  keltirilgan.  g‘o‘za  ag‘darib 

haydalgan bedapoya qatlamiga ekiladi, tuproqdagi fosforlar miqdori  15 mgG’kg, ya’ni 

fosfor  bilan  ta’minlanish  juda  past.  Shu  sababli  o‘g‘it  uch  muddatda  beriladi. 

Shudgorlashdan  oldin  172  kg/ga;    ekish  bilan  birga  40  kg/ga  va  gullash  fazasida  45 

kg/ga (P

2

 O

5     

ning tabaqalashtirilgan normasi 262 kg/ga). 

Keyin  o‘g‘it  berish  muddatlariga  qarab  xo‘jalikning  fosforli  o‘g‘itlarga  bo‘lgan 

talab-ehtiyojlari  aniqlanadi:  suratiga  1  ga  maydon  uchun  kg  larda;  maxrajiga  jami 

maydonga tonnalarda. 

---

 

 

 

 

9 

Bizning misolimizda dala maydoni 100 ga, 1 ga uchun superfosfat (20 % P

2

 O

5

 ) 

ga ehtiyojini kg larda 1310, maxrajga esa jami maydon uchun zarur bo‘lgan superfosfat 

miqdorini tonnalarda 131,0 yozib qo‘yamiz.