Almashlab ekish. Reja. Almashlab ekish tizimi. Almashlab eki shva uning axamiyati

3.Biologik tartib. Har xil formada ekilgan ekinlarga begona utga xar xil ta’sir etadi. Kuzgi ekinlarda kishlovchi va kuzgi begona о‘tlar kup buladi. Baxorgi ekinlarda baxorgi va kup yillik begona о‘tlar kup buladi. Kup yillik о‘tlar begona utni yukotadi. Kator oralariga ishlov beriladigan ekinlar orasida begona ut kam buladi. Xar bir ekin xar xildagi kasallik va begona ut Bilan zararlnadi. Agar bir xildagi ekin ekilsa bir xildagi kasallik va xasharot kupayadi.
4.Iktisodiy tartib. Texnika va ishchi kuchidan unumli foydalanish uchun ekinlarni turli muddatlarda ekib, turli muddatlarda yigib olish kerak. Ekish uchun esa yaxshi, xosildor va sharoitga moslashgan navni tanlash kerak.
Har bir almashlab ekish agrotexnik va iktisodiy asoslangan bulishi kerak. Ekinlarning biologik xususiyatlari, tuprok unumdorligiga ta’siriga karab almashlab ekishda yuldosh ekinlarning sifatiga kuyidagicha baxo berish mumkin:
1. juda xam yaxshi yuldosh ekin: kup yillik ut kavati va galla ekinlari Bilan aralashmasining kabati (plasti).
2. yaxshi yuldosh ekinlar: kup yillik о‘tlarning koldikligini agdarilgan kabati, kator oralari ishlanadigan ekinlar, don dukkakli ekinlar va kuzgi galla plasti (kabati).
3. urtacha yuldosh ekinlar: kungabokar, zigir, bir yillik о‘tlar, baxorgi galla ekinlar.
4. konikarsiz yuldosh ekinlar: baxorgi galla.
Almashlab ekishni o’zlashtirish va joriy qilish
Xo’jaliklarda almashlab ekishni o’zlashtirish va joriy qilish ikki davrda amalga oshiriladi.
Birinchi davr almashlab ekishni o’zlashtirishni, yani tashkiliy-xo’jalik, agrotexnika va yer tuzish ishlarini o’z ichiga oladi. Har bir xo’jalikda uning yo’nalishi yoki ixtisosligi boyicha rivojlantirishning istiqbolli rejasi tuziladi. Ushbu reja tuzilayotganda xo’jalikning tabiiy va iqtisodiy sharoitiga mos ekinlarning ratsional strukturasi aniqlanadi, ularning nisbatiga muvofiq dala, yem-xashak va maxsus almashlab ekishning to’g’ri tizimi ishlab chiqiladi.
1-jadval
Almashlab ekish klassifikatsiyasi