Allayarov A. I. O’rmonov H. B. O‘zbekistondagi ziyoratgoh obidalar

Polvon poyaki maqbarasi

ham  aniqlandiki, bu imoratga ko‘pchilik ayollar homiylik qilishgan ekan.

 Polvon poyaki nomidagi bu maqbaraning koshin plitkalarga yozilgan yozuvi bo‘lgan. Bu yozuvlar bugungi kungacha yo‘qolib ketgan. Lekin, ular arxivda saqlanib qolgan. Bu yozuvlardan  bu joyda Safojon ismli qorining dafn bo‘lgani   ma’lum bo‘ladi.¹²¹

Said Aloviddin maqbarasi. Ichan qalʼadagi meʼmoriy yodgorlik (XIV asr). Soʻfi Amir Kulol tomonidan ustozi shayx Aloviddin qabri ustiga qurilgan. Maqbara (13,0×10,4 m) peshtoqli, ziyoratxona va goʻrxonadan iborat. XIV asr 1-yarmida peshtoqi jan.ga qaratib goʻrxona bunyod etilgan. Goʻrxonaning gʻarbida ziyoratxona (XVIII asr) qad rostlagan. Xonalar gumbaz tomli, ziyoratxonaga poygumbaz darchasidan yorugʻlik tushib turadi. Ichkarisi ganch suvok, qilingan. Goʻrxonadagi sagʻanalar boʻrtma koshinkor naqshlar bilan bezatilgan. Ularning birida arab yozuvida Said Aloviddinning vafoti yozilgan (1303 yil 18 mart).¹²²

Asrlar davomida atrofida qabrlar ko‘payib ketganligi uchun maqbara er sathidan past qolib ketgan. Arxeologik tekshirishlar natijasida yodgorliklarni avvalgi ko‘rinishi va tarixiga oid ko‘pgina ma’lumotlar to‘plangan. O‘tmishda yashagan tarixchi Ahmad Roziy, Xorazmlik mashhur shayxlar ro‘yxatiga Sayid Olovuddinni ham kiritib uni Shayx Najmiddin Kubrodan keyin yirik shayx bo‘lgan deydilar. Bu so‘zlarni xazrat Jomiy va Navoiy asarlarida ham o‘qisa bo‘ladi.