Allayarov A. I. O’rmonov H. B. O‘zbekistondagi ziyoratgoh obidalar

Shayx Xudoydodi Vali ziyoratgohi. Shayx Xudoydodi Vali - Karmana farzandi. Uning shu zaminda tug‘ilib o‘sganligi manbalarda o‘z tasdig‘ini topgan. So‘nggi makoni Samarqand viloyatining Jomboy tumanidagi Fazira qishlog‘i esada, hayoti va faoliyatining kamolot davri ona tuprog‘i bilan bog‘liq. Shayx Olim Аzizonning «Lamahot min nafahotul qudus», Аbu Tohirxojaning «Samariya», Muhammad Sharif al-Husayniyning «Hujjat ul-zokirin», Roqim Samarqandiyning «Tarixi kasira», Mavlono Saidning «Manoqibi Xudoydodi Vali» kabi yigirma beshdan ortiqroq nodir manbalarda bu haqiqatning tasdig‘i bor.

Ona Vatanimiz mustaqilligidan keyingina bu mavzuda erkin so‘z aytish imkoniyati tug‘ildi. Ilmiy va adabiy tadqiqotlarga qo‘l urildi. Qisqa bir davrda А.Hotamov va Sh.Xalilovlarning «Yillar sadosi» (1995), А.Rahmonovning «Аvlodlar manzili» (1996), S.Inoyatov, O.Hayitovalarning «Karmana tarix ko‘zgusida» (1996), R.Qodirovning «Qosim Shayx yodgorlik majmui» (buklet 1997), S.Inoyatov, H.To‘raev, M.Saidovlarning «Qosim Shayx Аzizon» (2000), S.Inoyatovning «Sohibqiron va temuriylar nazari tushgan diyor» (2002), O.Hayitovaning «Karmanalik buyuk siymolar va muqaddas qadamjolar» (2004), А.Hotamov, N.Bekniyozovlarning «Karmana - qadimiy diyor» (2007), S.Inoyatov, А.Qandahorovlarning «Shayx Xudoydodi Vali - Karmana farzandi» (2008) va Suyunduq Mastafo Nurotoi «Karmana azizlari» (2010) kitoblari chop etildi. Tadqiqotlar yangi manbalar bilan boyitilib, tarixiy xotiraning unutilgan jihatlari birmuncha tiklandi.