Alkinlarga umumiy xarakteristika. Reja

Аsеtilen qatori uglevododrodlarining boshqa sinf
оrganik moddalari bilan genetik bog‘lanishi


1 2 3 4 5 6
7 9 11
8 8 10 12
13
14
15 16 17
C H₃ – Cl
xlormetan +2 Na CH₃ – CH₃ + 2NaCl
CH₃ – Cl etan
+Cl₂ +Cl₂

1. 
   C H₄ + Cl₂ CH₃Cl + HCl CH₂Cl₂ + HCl CHCl₃ + НСl
   

metan хlormetan dixlormetan trixlormetan

2. 
   C H₃ – CHBr – CH₃ CH₂ = CH – CH₃ + HBr
   

2 – brompropan propilen

3. 
   H ₂C = CH₂ + HCl CH₃ – CH₂Cl
   

etilen etilxlorid

4. 
   C H₂Cl – CH₂Cl CH ≡ CH + 2HCl
   

Dixloretan asetilen

5. 
   C H ≡ CH + HCl CH₂ = CHCl
   

asetilen vinixlorid
550 – 600⁰ C, katalizator

6. 
   2 CH₄ C₂H₄ + 2H₂
   

metan etilen


t, катализатор

7. 
   H ₂C = CH₂ + H₂ H₃C – CH₃
   

etilen etan

8. 
   C HBr = CHBr CH ≡ CH + Br₂
   

1,2 dibrometan аsetilen


t, катализатор

9. 
   H C ≡ CH + H₂ H₂C = CH₂
   

аsetilen etilen
CH
CH CH
450 – 500⁰ С HC CH

10. 
    HC + CH
    

HC HC CH


CH CH
аsetilen benzol
CH


HC CH t, katalizator

11. 
    3CH ≡ CH
    

HC CH аsetilen
CH
benzol


1500⁰ C

12. 
    2CH₄ H – C ≡ C – H + 3H₂
    

metan аsеtilen
katalizator O

13. 
    2CH₂ = CH₂ + O₂ 2CH₃ – C
    

etilen H
etanal yoki asetaldegid


O t, katalizator

14. 
    H – C H3C – OH
    

H
mеtanal mеtаnol
Cu ёки Ag O

15. 
    2CH₃OH + O₂ 2H – C + 2H₂O
    

mеtilspirti H

Sanoatda va labaratoriyada atsitelen kalsiy karbidni suv bilan o`zaro ta`sir ettirib olinadi:

CaC 2 +2 H2O ---------> Ca(OH) 2 + C2H2

Atsitelen ko`plab miqdorlarda metandan olinadi:

3. 
   CH4 -------> CH ≡ CH + H2
   

Atsetilen molekulasidagi vodorod uchlamchi bog`lanish ta`sirida juda harakatchan bo`lib qoladi va metallarga o`rnini berish mumkin.
Masalan , agar atsitelen kumush yoki mis (I) tuzlarining eritmalari orqali o`tkazilsa , u holda atsitilenidlar - atsitelennig metalli hosilalari olinadi:
HC ≡ CH + 2 Ag OH -------> AgC ≡ C Ag + 2H2O
Kumush atsitelinid
HC ≡ CH + 2 CuOH --------> CuC ≡CCu + 2H2O
Mis (I) atsitelinid


Ishlatilishi: Atsetilen sanoatda ko`pchilik kimyoviy sintezlarda boshlang`ich xom-ashyo sifatida ishlatiladi. Unda sirka kislota , sintetik kauchuk , polivinilxlorid smolalar olinadi.
Tetraxloretan CHCl2 – CHCl2 - atsetilenga xlorning birikish mahsuloti – yog`lar va ko`pchilik organik moddalarni yaxshi erituvchi hisoblanadi va eng muhimi o`t olish xafi yo`qligidir. Atsetilendan metallarni avtogen payvandlashda foydalaniladi.
2. Raximov X.O. “Anorganik kimyo”
3. T.M. Mirkomilov “Umumiy kimyo”
4. G.P. Xomchеnko “Kimyodan masalalar”
5. O.S. Sodiqov. “Organik kimyo”

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Z.Saidnosirova “Anorganik kimyo”
2. Raximov X.O. “Anorganik kimyo”
3. T.M. Mirkomilov “Umumiy kimyo”
4. G.P. Xomchеnko “Kimyodan masalalar”
5. O.S. Sodiqov. “Organik kimyo”