Alkimyoning kеlib chiqishi va o’ziga xos tomonlari. Arab alkimyosi. Sharq alkimyosi va uning eng mashhur namoyondalari

Evropada Geber nomi bilan mashhur bo’lgan, eng iqtidorli va mashhur arab alximigi Jobir ibn Xayyom (721-815) edi. U arablar imperiyasining gullab-yashnagan davri (“Ming bir kecha”da tanilgan Xorun al-Rashid davrida) yashagan. Jobir nashatir spirtini tavsiflab berdi va qo’rg’oshinli belilani tayyorlash usulini ko’rsatdi. U o’sha davrda ma’lum bo’lgan kislotalardan eng kuchlisi - sirka kislotasini olish usulini yaratgan. U nitrat kislotaning kuchsiz eritmasini olishga muvaffaq bo’ldi. Jobir simobni o’ziga xos metall, deb hisobladi, chunki simob suyuq holatda bo’lganligi sababli, tarkibida aralashmalar miqdori kam bo’ladi. Oltingugurt ham xuddi shunday o’ziga xos xossalarga ega: u alangalanishga qobildir (shuningdek, u oltin kabi sariqdir).

Ar-Roziy

Evropada Razes nomi bilan mashhur bo’lgan boshqa bir arab alximigi ar-Roziy (865-925) tibbiyot va alximiya bilan shug’ullangan. Ar-Roziy gips tayyorlash va singan suyakning birbiri bilan birikishi uchun, gipsli taxtakach quyish usulining metodikasini bayon qilgan. Djobir oltingugurtni yonish principi, simobni – metallik principi sifatida qarar edi. Ar-Roziy esa bu ikkala principga uchinchi -tuz, ya’ni, qattiqlik printsipini kiritdi. Uchuvchan simob va alangalanuvchan oltingugurt faqat uchinchi komponent – tuz ishtirokida qattiq moddalarni hosil qiladi degan fikrni berdi.

Jobirga nisbatan ar-Roziy tibbiyotga ko’proq qiziqar edi, biroq eng mashhur tabib buxorolik Ibn-Sino (980-1037 y. yaqin) edi. Uning asarlari ko’p asrlar davomida tibbiyotchilar uchun muhim qo’llanma bo’lib xizmat qildi. Alximiklar orasida faqat Avitsenna oltinni boshqa metallardan olish mumkinligiga ishonmas edi.

Jobirga nisbatan ar-Roziy tibbiyotga ko’proq qiziqar edi, biroq eng mashhur tabib buxorolik Ibn-Sino (980-1037 y. yaqin) edi. Uning asarlari ko’p asrlar davomida tibbiyotchilar uchun muhim qo’llanma bo’lib xizmat qildi. Alximiklar orasida faqat Avitsenna oltinni boshqa metallardan olish mumkinligiga ishonmas edi.