Alkaloidlar joba: Alkaloidlar haqqında ulıwma túsinik

4. Purin toparı alkaloidlari
Purin toparı alkaloidlariga azot boyınsha metillangan ksantin tuwındıları - teofillin, teobromin hám kofein kiredi.
Teofillin (1, 3-qapırıqetilksantin). Ol shay japıraqlarında boladı.
teofellin
Ol suwıq suwda qıyın, ıssı suwda bolsa ańsat eriytuǵın kristall element. Kúshli sidik aydaw ózgesheligine iye.
Teobromin (3, 7-qapırıqetil ksantin). Ol birinshi ret A. A. voskresenskiy tárepinen tabılǵan. Ol kakao mevasida kóp muǵdarda boladı hám sanaatda odan ajıratıp alınadı. Teobromin bir muncha muǵdarda shayda da boladı.

Teobromin	Kofein

Teobromin tek ıssı suwda eriytuǵın qattı element bolıp, ol kúshli sidik aydawshı tásirge iye, sonıń menen birge, oraylıq nerv sistemasın qo'zratuvchi faktor esaplanadı. Teobromin suwda júdá kem eriwi sebepli medicinada, ádetde, onıń suwda jaqsı eriytuǵın qos duzları isletiledi. Áne sonday qos duzlardan diuretin keń midyosda qollanıladı.
Kofein (1, 3, 7-trimetilksantin). Ol kofeda hám ásirese, shayda ádewir muǵdarda boladı. Ol shay islep chidarish sanaatınıń shıǵındılarınan alınadı. Kofein alıwdıń jasalma usılları da bar. Kofein - kristall element, ol bóleklenmay sublimatlanadi. Kofein suwda hám xloroformda jaqsı eriydi.
Kofein medicinada, ádetde, natriy benzoat hám natriy salitsilatlar menen payda etgen qos duzlar jaǵdayında isletiledi. Sonıń menen birge, kofein júrek iskerligin hám sidik ajırasıwın kúshaytadı. Kofein saqlaytuǵın shay, kofe hám kakaoning keń tutınıw etiliwi áne soǵan tiykarlanǵan.
5. Xinolin hám izoxinolin toparı alkaloidlari
Xinin. Xinin 1820 - jılda xinna terekiniń qabıqlog'idan alınǵan Xinna tereki qabıqlog'idan házirge shekem jigirmaǵa ya'qin alkaloid ajıratıp alınǵan.
Xinin suwda az, spirt hám efirda jaqsı eriytuǵın, 117°C de suyıqlanatuǵın element bolıp, qutblangan nur tegisligin shepke buradi, duzları ashshı dámge iye. Onıń dúzilisi túrli reaksiyalar hám sintez arqalı tastıyıqlanǵan. Xinin molekulası xinolin hám xinoklidin yadrosınan shólkemlesken:
Xinin
Xinin medicinada bezgek keselligin emlewde isletilingen.
Izoxinolin strukturası tutqan alkaloidlarga opiy quramında ushraytuǵın papaverin hám morfinni mısal qılıp alıw múmkin.
Papaverin. Papaverin opiy alkaloidlari qatarına kiredi. Papaverin-aq kristall element, suwda erimeydi, qaynoq etanol hám xloroformda eriydi, 147°C de suyıqlanadı. Papaverin spazmolitik tásirge iye. Medicinada ogriq qaldıratuǵın hám qan tamırların keńeytiriwshi qural retinde isletilingen. Házirgi waqıtta onıń sintetik analoglaridan no-shpa hám dibazol keń qollanılıp atır.

Morfin	Morfin

Morfin basqa bir qansha alkaloidlar menen birge 8-12% muǵdarında opiy quramında ushraydı
Morfin molekulasında túrli qasiyetke iye bolǵan eki gidroksil gruppa bar. Olardan biri benzol halqasında jaylasqanlıǵı ushın fenol ózgesheligine, ekinshi gidroksid fenantrenning derlik tolıq gidrogenlangan halqasında jaylasqanı ushın spirt ózgesheligine iye. Izoxinolin yadrosı daǵı azot atomi metil toparın saqlaydı. Fenantrenning birinshi hám úshinshi yadroları óz-ara kislorod ko'prigi arqalı baylanısqan. Morfin o'yuvchi sıltılarda jaqsı eriytuǵın kristall element bolıp, suwda, efir hám benzolda kem eriydi. Ol xlorid kislota menen suwda jaqsı eriytuǵın duz payda etedi. Morfin awrıwdı qaldıratuǵın - narkotik analgetik (grekshe: ua - joq etiwshi, togla - awrıw ) element bolıp tabıladı. Ol sedativlik hám tınıshlantiruvchilik ózgesheliklerine de iye, muskullardı qozǵatadı.
Ol xlorid kislotalı duz jaǵdayında awrıw qaldıratuǵın hám uyqı keltiretuǵın qural retinde qollanıladı. Morfinning keń qollanılıwına oǵan úyrenip qalıw qáwipi - morfinizm ırkinish beredi: morfinizmda bolsa az-azdan salmaqli sozılmalı záhárleniw júz beredi. Morfinning diatsetil tuwındı - geroin narkotik element retinde málim. Narkotik elementlar tiykarınan MNS ga tásir kórsetediler hám olardı kóp tutınıw etilgende organizm nerv sistemaların paralich jaǵdayǵa alıp keledi, nátiyjede mıy qabıǵın, júrek iskerligin isten shıǵaradı.
Geroin
Morfinning N-metil toparı allil toparına almasınıwınan alınǵan tuwındı -nalorfin dep ataladı. Nalorfin morfin hám basqa narkotik analgetiklarning antagonisti esaplanadı hám kóbinese náshebentlikke berilip ketken nawqaslardı emlewde qollanıladı.