Alisher navoyi nomidagi samarqand davlat universiteti

4. I.Karimov asarlirida ilmiy metodalogiya mustaqillik

mafkurasi va tarixiy tafakkur.

Salkam yuz ellik yil ajdodlarimizning orzu-havasi, umid va armoni bo`lib kelgan mustaqillik bizlarga nasib etdi. Bunga rahnoma bo`lishdek tarixiy masuliyat esa I.Karimovning zimmasiga tushdi.

I.Karimovning jasorati va aql zakovoti ila vatanimiz demakratik yo`l parlament orqali mustaqil bo’ldi. Islom Karimov mamlakatimizning mustaqil boshqaruvini o`z qo`llariga olgan kundanoq tarix saboqlari va falsafasiga asoslangan holda ish yuritmoqda. O`tgan davr mobaynida tarix fani ham butunlay yangidan qayta shakllandi. Islom Karimovningsh o`zlari takidlaganidek, tariximiz “Yangidan kashf etildi...”, o`tmishimizni “Oqlash” vazifalari umuman olganda bajarib bo`lindi hozir esa asosiy vazifa tarixiy taxminni ilmiy jihatdan xolisona va halol amalga oshirishdan iboratdir.

Boshqacha aytsak, yurtboshimiz: “Sovet davrida yozilgan tarixni men tarix sanamayman. O`zgalar yozib bergan tarixni o`qitishga mutlaqo qarshiman” deb o`rtaga aniq masalani qo`ygan holda, uning echimini ham o`zlari topdilar, ya`ni “O`zbekistonning yangi tarixi” ta`limotiga asos soldilar bu ta`limot I.Karimovning “O`zbekistonning yangi tarixi markazi ” ni tashkil etish haqidagi farmoni (1996 yil) da boshqa hukumat qarorlarida, u kishining turli ma`ruza va to`la asarlari to`plamlarida asoslab berilgan.

Yurtboshimizning tarix va tarixshunosligimizga oid talimoti haqida to`la tasavvurga ega bo`lishimiz va uni ilmiy istimolga qiritishimiz muhum ilmiy nazariy metalogik va amaliy ahamiyatga molik masaladir. Chunki u tarix fanimizni etti yot begona mafkura va ta’limotdan tezroq xoli bo`lib, o`z taraqqyiyot yo`li – “O`zbek modili”ga ega bo`lishga, halqimizning esa o`z haqqoniy tarixiy bilan qurollanishga tarixchi olimlarning ijodiy mehnat faoliyatlari yanada samarali bo`lishga yordam beradi.

I.Karimovning “O`zbekistonning yangi tarixi” ta`limoti mazmun va mohiyatini to`la anglash uchun avvalo, ta`limot nima savolga e`tibor bermoq kerak. “Ta`limot” so`zining o`zagi “Ta`lim” bo`lib, u ko`pchilik va umumlashma ma`nodagi bilimlar tartibini anglatadi. Demak ta’limot deganda, yuksak imiy yoki amaliy faoliyat bilan bog`liq buyuk bir maqsatni amalga oshirish uchun zarur bo`lgan mafkuraviy g`oyaviy, nazariy – falsafiy, iqtisodiy-madaniy bilimlar, uslubiy (metadalogik) tamoyillar majmuyi tushuniladi. Albatda, ta`limotlar o`z maqsadi va mahiyatiga ko`ra xilma – xil bo`ladi.

Islom Karimovning ta`limoti O`zbekiston tarixini milliy istiqlol ruhida o`rganish va yozishda qo`laniladigan usul va ta`moillarni o`z ichiga oladi. Bu ilmiy ta`limot ikkinchi bir ma`noda, tarix ilmiga mahsus fan hamdir. Bu fanning rivojlanishi hozirda zaruriy ehtiyoj bo`lib turbdi I.Karimovning “Yangi tarix” ta`limoti O`zbek tarixi ilmining qadim an’analari hamda jahon tarixi fanining umumiy qonuniyatlari o`z aksini topgan. Bunga yurtboshimizning din bilan dunyoviylik o`rtasidagi mo`tadil munosabat bo`lishi ilmiy nazarariyasi misol. U o`z mazmun mohiyatiga ko`ra hozirga tarix ilmidagi butunlay yangicha dunyoqarash, tushuncha bo`lishi bilan birga, qadim ana’naning tiklanishi hamdir. Bu ana’nada mumtoz tarixchilarimiz ijod qilgani ma`lum u mohiyatdan xalqoro ilmiy andozalarga umuminsoniy ahamiyatga ham egadir.