zulardan biri muhabbat muammosiga e’tiborimizni qara tamiz.
Маматқулова Х.А. Алишер Навоий ва Вильям Шекспир ижодида баддий тамойиллар
тра гедияси мисолида). Филол. фан. номз... дисс. – Тошкент, 2009. – Б.24 – 49.
112
113
(1554) bu muhabbat tarixini butun Yevropaga mashhur qildi.
Bu tarixni fransuz tilida Per Buato yaratdi (1559). Fransuz ti
lidan ingliz tiliga Vilyam Peytner tarjima qilib, nashr qildirdi.
Ingliz shoiri Artur Bruk «Romeus va Julyetaning fojiali tarixi»
nomli poema yaratdi.
Sharq mutafakkiri «Alloh qudratining nishonasi» bo‘lmish
buyuk tuyg‘uga «Mahbub ul-qulub» asarida mukammal ta’rif
beradi
1
. «Layli va Majnun» dostonida ham ishq masalasiga
doir nazariy mulohazalar bayoniga bag‘ishlangan baytlarni
keltiradi:
Ey ishq, g‘arib kimiyosen,
Bal oyinayi jahonnamosen.
Ham zotingga darj kimiyoliq,
Ham oyinayi jahonnamoliq
2
.
Allomaning ta’kidlashicha, ishq ham «kimiyo», «ham oyi-
nayi jahonnamodir». Ishq insonga yaqinlashsa, gavdasining
loyi tuproqdan o‘zga narsa bo‘lmagan insonning yuzini, tanini
oltinga aylantiradi, bu bilan ham kifoyalanmay uni o‘tda kuy
dirib, tamoman eritadi. Bu kuyish natijasida uning vujudi va
ruhi oltindek pok bo‘ladi, ya’ni kimyolanish jarayonida uning
vujudi o‘zidagi qusurlardan qutulib va fazilatlar kasb etib, ka
molotga erishadi.
Shekspir asarida ham ishq mavzusi ko‘p qirrali yoritiladi.
Shoir personajlari bu haqda turli sharoitlarda turlicha fikr yu
ritadilar. Shekspirda sevgi haqida birinchi xizmatkorlar gapiri
shadi, ular uchun sevgi – qizlar bilan ko‘ngilxushlik; enaganing
1
Қаранг: Алишер Навоий. Маҳбуб ул-қулуб. – Тошкент, 1983. – Б.49.
2
Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. XX томлик. – Тошкент: Фан, 1992. IX
том. – Б.293.
ham Julyettaning yoshligida yiqilganini eslab aytgan gaplari va
fikrlari ularnikidan qolishmaydi. Asarda Benvolio va Merkutsio
ishq haqida istehzoli so‘zlashar ekan, ko‘ngilochar hissiyotlar
haqida xizmatkorlarning qo‘pol va sodda gaplaridan farqli ra-
vishda yosh aslzodalar bunday hissiyotlardan nafratlanishadi
va Romeoning oshiqligini masxara qilib kulishadi.
G‘arb mutafakkiri Shekspir oksyumoronlardan unumli foy
dalanib ishq tavsifining nihoyatda yorqin namunalarini yara-
tadi: a brawling love – savdoyi junun; a loving hate – suyukli
nafrat; a heavy lieghtness – qo‘rg‘oshin pat; a cold fire – sovuq
alanga; a sick health – sog‘lom bemor. Mutafakkir shoir ishq-
ning ta’rifida davom etar ekan, poetik mahorat bilan uning si
tamkorligini, o‘tday kuydirishini, bu o‘t oshiqni ko‘z yoshdan
jamg‘arilgan
Do'stlaringiz bilan baham: