Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

7-mashq. Matnni o‘qing. Tasdiq va inkor ma‘nosini ifodalaydigan so‘z-gaplarni toping. Sintaktik shakllarga munosabatini aniqlang.
JOLINUS BILAN SUHBAT
Qadimgi Yunon hakimi Jolinus (Galen) juda kamgap kishi bo‘lib, undan savol so‘ralganda ham oddiygina «ha» yoki «yo‘q» deb javob berar ekan. Bir zukko odam hakimdan uchta savolga ijozat olib, to‘rt savolga javob olishga ahd qilibdi. Bu kishi bilan hakim orasida shunday suhbat bo‘libdi:

- Bir necha savollarim bor. Shularga mufassal javob bera olasizmi? - Yo‘q, -bosh irg‘ash bilan javob beribdi hakim.

- Uchta savolimga javob bera olasizmi?

- Mayli, - debdi hakim.

- Ko‘p gapirish ko‘p bilishdanmi?

- Yo‘q.

- Kam gapirish ko‘p bilishdanmi?

- Ha.

- Ko‘p yeyish sog‘lomlik belgisimi?

- Mutlaqo.

- Nodon odamning savoliga qanday javob berish kerak?

Jolinus javob bermabdi.

Zakiy suhbatdosh hakim huzuridan to‘rt savolga ham javob oldim deb, xursand bo‘lib chiqibdi.

8-mashq. Gaplardagi ajratib ko‘rsatilgan tinglovchini biror ish-harakatni bajarishga undovchi so‘zlarning ma‘no va vazifasini tushuntiring. Shu so‘zlarni ishtirok ettirib, yangi gaplar tuzing.
1. – Qani, marhamat, ichkariga kiring. 2. Ma, bu kitob seniki. 3. Qani, so‘zla ko‘zgujon, haqiqatni et bayon. 4. Sunnatjon, mang, buni ataylab siz uchun olib keldim. 5. Qani, ayt, maqsading nimadir sening…(A.O.) 6. Marhamat, savollarga javob bering.
9-mashq. Berilgan ilmiy-ma‘rifiy matnni o‘qing. Ajratib ko‘rsatilgan tilshunoslik atamalarining atamaviy va umumiste‘mol ma‘nolarini izohlang. So‘z-gaplar to‘plamining har bir ichki ma‘noviy guruhining UGMsini tiklang. Boshqa so‘z turkumlari bilan munosabatini aniqlang.