O’zbekistan respublikasi

2-ilova

S.S.Niyozova, Sh.Abduqodirov

Voyaga yetmagan shaxsni g’ayriijtimoiy xatti-harakatlarga

jalb qilish jinoyatining ijtimoiy xavfliligi

O’zbekiston Respublikasida barcha sohalarda, shuningdek, sud-huquq islohotlarida ham bir qancha ishlar amalga oshirilmoqda. Bunday islohatlar bevosida huquqiy demokratik davlatni shakllan­tirish, yosh avlodning huquq va erkinliklarini yanada to’laroq ta’­minlash, ularni turli tajovuz va salbiy illatlardan himoya qilish­dir.

Mamlakatimiz Prezidenti tomonidan ilgari surilgan ushbu ilg’or g’oyalar o’z navbatida, voyaga yetmagan shaxsni g’ayriijtimoiy xatti-harakatlarga jalb qilish jinoyati uchun javobgarlik va jazo tayinlash masalasiga ham tanqidiy jihatdan yondashishga xizmat qilib, ushbu jinoyatlar uchun javobgarlik belgilangan normalarni tubdan qayta ko’rib chiqish, isloh qilishni taqoza qiladi, chunki biz­ning bosh maqsadimiz- jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizasiya va isloh etishdir.

Voyaga yetmagan shaxsni g’ayriijtimoiy xatti-harakatlarga jalb qilish tushunchasiga to’xtalishdan oldin “voyaga yetmagan”, “yosh bola” tushunchalariga qisqacha to’xtalib o’tamiz. Amalda bo’lgan jinoyat qonunida yosh bola deganda, u yoki bu ijtimoiy harakatni sodir qilib, uning ijtimoiy xavfliligini va huquqqa xilofligini ang­lay olmaydigan shaxslar tushuniladi va ular, tabiiyki qilgan qil­mishi uchun jinoiy javobgarlikka tortilmaydi. Rossiya Federasiya­si JKda (Umumiy qismi 64-moddasi 9-bandi) yosh bolalar deganda, jinoiy javobgarlikka tortish yoshiga yetmagan shaxslar nazarda tu­tilgan. Ammo bizning fikrimizcha, RF JK dagi “yosh bolalarni ji­noyat qilishga jalb qilish” tushunchasiga nisbatan O’zbekiston Res­publikasi JKning 56-moddasi “j”-bandida “yosh boladan foydalan­gan holda jinoyat sodir etish” tushunchasi ancha ixchamdir. O’zining sodir qilayotgan harakatlarining mohiyatini anglaydigan shaxslar­gina jinoiy faoliyatga jalb qilinadi. O’z harakati mohiyatini tu­shunmaydigan shaxs jalb qilinmaydi, balki jinoyat sodir qilishda undan foydalaniladi.