Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

Davlatning tuzilish shakllari. 

Davlatning 

tuzilish 

shakli 

deganda 

davlat 

hokimyatining  ma'muriy  -  hududiy  tashkil  etilishi,  davlat  bilan  uni  tashkil  etuvchi  qismlar 

o'rtasidagi,  davlatning  alohida  qismlari  o'rtasidagi,  markaziy  va  mahalliy  organlar  o'rtasidagi 

o'zaro munosabatlar harakterini tushunish kerak.U ikkiga ajraladi. 

3.  Unitar 

4.  Murakkab (a)Federativ (B)Konfederativ. 

            Siyosiy rejim-Davlat hokimyatini amalga oshirish usuli                                      

Huquqning shakllari 

4.  Huquqiy  odatlar  -  uzoq  davr  mobaynida  amalda  bo'lishi  natijasida  shakllangan  va  davlat 

tomonidan  umummajburiy  qoida  sifatida  tan  olingan  yurish-turish  qoidasidir.M:Xammuraniy 

qonunlari, monu qonunlari , XII jadval qonunlari. 

5.  Huquqiy  pretsedent.  Lotincha  pretsedens  -  „avvalgisi,  oldingisi  ma'noni  anglatadi.  Sud  yoki 

ma'muriy  organlarning  yozma  yoki  og’zaki  qarori,  kelgusida  barcha  shunga  o'xshash  ishlarni 

ko'rib chiqish va hal qilish uchun asos bo'ladigan namuna, etalon norma sifatida  qabul qilina, u 

pretsedent bo'ladi. M: Angilya, Avstraliya, Kanada. 

6.  Normativ  huquqiy  aktlar  davlat  organlari  tomonidan  o'rnatiladigan  yoki  ma'qullanadigan 

huquqiy aktdir. 

(a)Qonunlar b)Prezident farmonlari (v)Vazirlar maxkamasi qarorlari 

(g)Davlat va xo'jalik boshqaruv organlarining qaror,buyro'q va yo'riqnomalari  

(d)Mahalliy vakillik va ijroiya  organlarining qarorlari 

4.   Halqaro shartnomalar 

 

Musulmon huquqida esa, diniy aqidalar huquqning manbai bo'lib hisoblanadi. Musulmon 

huquqining quyidagi asosiy manbalari mavjud 

5.  Qur'on (arabcha- o'qimoq, qiroat qilmoq, , o'quv )da islom aqidalari, e'tiqod talablari, huquqiy 

va axloqiy normalar o'z ifodasini topgan. 

6.  Sunna  (arabcha-  odat,  an'ana)  -  Muhammad  payg’ambarning  so'zlari,  ishlari  va  xatti-

harakatlari.Sunna haqidagi rivoyatlar hadislarda berilgan va ular to'plam qilingan. 

7.   Ijmo (arabcha-  yakdillik  bilan qabul  qilingan qarorlar) .Qur'on  va  hadislarda aniq ko'rsatma 

berilmagan huquqiy masalani hal etishda faqih va mujtahid (intiluvchilar) to'planib ,yagona fkirga 

kelgan holda fatvo berishi (hukm chiqarishi). 

8.  Qiyos  (arabcha-  taqqoslash)  Qur'on  va  Sunnada  berilmagan  biror  huquqiy  masala,  ulardagi 

shunga o'xshash masala bo'yicha  berilgan ko'rsatmaga taqqoslash yo'li bilan sharh etiladi.   

                               Mavzuni o'zlashtirganlik darajasini aniqlash uchun savollar: 

5.  Davlat deganda nimani tushunsiz? 

6.  Davlatning paydo bo'lishi haqida qanday qarashlar mavjud? 

7.  Huquqning shakllarini sanab o'ting? 

8.  Siyosiy rejimning qanday ko'rinishlari mavjud?  

---

 

417