Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

2. Davlat va huquqning paydo bo'lishi. 

   

Jamiyat turli ijtimoiy –siyosiy institutlarga  bo'linadi. Jamiyatning birinchi tabiiy bo'g’inini 

tashkil  etgan  institut  -  oiladir.  Oila  tabiiy  qonunga  ko'ra    tashkil  topadi,  qon-qarindoshchilik 

munosabatlari  asosida  amal  qiladi.  Urug’  bir  necha  oilaning  qon-qarindoshchilik  asosida 

birlashishi  va  mulkni  idora qila olishi, umumiy, qarindoshchilik qoidalari asosida tashkil topishi 

bilan  harakterlanadi.  Jamiyat  taraqqiyotida  bir  necha  urug’larning  qo'shilishi  bilan  qabila, 

keyinchalik umumiy til, urf-odat kabi birlik asosida millat kelib chiqdi. 

    

Siyosiy institutlarning eng dastlabkisi – davlat bo'ladi. Jamiyat taraqqiyoti natijasida davlat 

---

 

416

bilan  birga  bugun  ko'plab  nodavlat  tashkilotlar:  kasaba  uyushmalari,  siyosiy  partiyalar,  turli  –

tuman ijtmoiy tashkilotlar yuzaga keldi. 

    

Davlat va  huquqning kelib chiqishi to'g’risidagi  nazaryalar orasida  yetakchi o'rindi tabiiy 

huquq  nazariyasi  egallaydi.  Uning  tarafdorlari  G’arbiy  Yevropa  olimlari  D  Lokk,  T  Gobbs,  G 

Grosiy,  B  Spinoza  va  boshqalar.  Tabiiy  huquq  nazariyasi  tarafdorlari    ikki  huquqning  

mavjudligini: tabiiy huquq va insoniy yoki  kitoblarda pozitiv  huquq deb yuritiladigan huquqning 

mavjudligini  e'tirof etadilar. 

                                    3. Davlat va huquqning shakllari 

     

Davlat shakli uch tarkibiy qismi - boshqaruv shakli, davlat tuzilishi shakli,va siyosiy idora 

usuli birlikda  olingan  siysiy jamiyat tashkiloti tushuniladi. 

     

Boshqaruv  shakli-  konkret  davlatda  davlat  hokimyatini  tashkil  etishi  usullarining 

majmuidir.  U  davlatning  Oliy  va  markaziy    organlari  tarkibi  vakolatini  ,  shu  organlarni    tashkil 

etish tartibini unda oddiy halq ishtiroki darajasi, bu organlar vakolati  muddatlarini ko'zda tutadi.