Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

               O'zbekiston Respublikasining ma'muriy-hududiy tuzilishi. 

    Ma'muriy-hududiy  bo'linmalar  deganda  har  bir  davlatning  joylardagi  hududiy  bo'laklari 

tushuniladi. 

    Ma'muriy- hududiy bo'linishi ikki holda namoyon bo'ladi. 

a) Siyosiy-hududiy bo'linish: 

b) Ma'muriy-hududiy bo'linish: 

    Ma'lum  davlat  hududida  siyosiy  jihatdan  alohida  davlat  (mustaqil  yoki  muxtoriyat  shaklda) 

mavjud  bo'lsa,  bunday  davlatning  hududiy  bo'linishi  murakkab  hisoblanib,  u  siyosiy-hududiy 

bo'linishga  ega  bo'lgan  davlat  deyiladi.  Agar  davlat  faqat  ma'muriy-hududiy  bo'laklardan  iborat 

bo'lsa, bunday davlat ma'muriy-hududiy bo'linishga ega davlat  deyiladi. 

   O'zbekiston Respublikasi ma'muriy-hududiy tuzilishining prinsiplari qo'yidagilardan iborat: 

(5) Iqtisodiy prinsip. 

(6) Siyosiy prinsip. 

(7) Milliy- maishiy prinsip. 

(8) Davlat aparatini  ommaga yaqinlashtirish prinsipi. 

                 Ma'muriy hududiy tuzilishi masalalarini hal qilish tartibi. 

O'zbekiston  Respublikasi  ma'muriy-hududiy  birligining  turlari.  Ularning  tashkil  etish  va 

o'zgartirish tartiblari. 

   Hozirgi  O'zbekiston  hududi  1917  yil  6  oktabrdagi  davlat  to'ntarilishiga  rasman  Rossiyaning 

kaloniyasi  hisoblanib,  uning  ma'muriy  hududiy  tuzilishi  Rossiya  qonunlari  bilan  belgilanar 

---

 

436

edi.1917  yilgi oktabr'  inqilobidan  so'ng, O'zbekiston hududida  yangidan tashkil qilingan  RSFSR 

qonunlari amal qiladigan bo'ldi. 

   Ma'muriy-hududiy  birlik  davlat  aparati  tuzimi  bilan  bog’liq..  RSFSR  davlati  o'z  davlat 

aparatlari bilan bir qatorda yangi ma'muriy-hududiy bo'laklarni tashkil qiladi. Bu ish 1922 yildan 

boshlab  Sovet  Ittifoqini  tuzish  jarayonida  ayniqsa  qizg’in  tus  oldi.  Chunki  SSSR  davlati  hududi 

unga qo'shilib olinadigan boshqa ittifoqchi davlatlar hududlari hisobiga tashkil topishi kerak edi. 

Bu  esa  bo'lg’usi  SSSR  davlati  va  rasman  mustaqil  hisoblanib,  uning  tarkibiga  kiruvchi 

ittfoqdosh  respublikalar  oldiga  katta  ma'muriy-hududiy  masalalarni  hal  qilish  vazifalarini 

ko'ndalang qilib qo'ygan edi. 

    Mazkur  muammo  ayniqsa,  Markaziy  Osiyo  halqlari  o'rtasida  alohida  ahamiyat  kasb  etdi 

xususan,  O'zbekiston  Respublikasining  ma'muriy–hududiy  tuzilishi  jarayoni  dastlab  ikki 

bosqichda  o'tkaziladi.  Bu  tadbir  O'zbekiston  davlati  tarixiga  ma'muriy-hududiy  rayonlashtiriv 

degan nom bilan kirib keldi. 

Uning birinchi bosqichi, O'rta Osiyo milliy davlat chegaralanishi, deb nom oldi va ular 1924-25 

yillarda o'tkazildi. 

    Ikkinchi bosqich oblast', uye'zd, volost', qishloq soveti shakillaridagi to'rt bo'g’inli ma'muriy 

bo'linishdan-  okrug,  rayon,  qishloq  soveti  shakillariga  o'tish  orqali  amalga  oshirildi.1930  yildan 

boshlab okrug ma'muriy birligi oblast' birligi bilan almashtirildi.