Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

4. Ayrim toifadagi xodimlar mehnati. 

1.  Ayollarga  va  oilaviy  vazifalarni  bajarish  bilan  mashg’ul  shaxslarga  beriladigan  qo'shimcha 

kafolatlar (224-238 moddalar) 

2. Yoshlar uchun qo'shimcha kafolatlar (239-249 moddalar) 

3. Ishni ta'lim bilan birga qo'shib olib borayotgan shaxslar uchun imtiyozlar (248-258 moddalar) 

MKning  224-moddasiga  ko'ra,  homilador  ayollarni  va  bolasi  bor  ayollarni  ishga  qabul 

qilishdagi  kafolatlar  belgilangan.  Unga  ko'ra,  homiladorligi  yoki  bolasi  borligi  sababli  ayollarni 

ishga  qabul  qilishni  rad  etish  va  ularning  ish  haqini  kamaytirish  taqiqlanadi.  Homilador  ayolni 

yoki uch  yoshga to'lmagan bolasi  bor ayolni  ishga qabul qilish rad etilgan taqdirda  ish  beruvchi 

rad  etishning  sabablarini  ularga  yozma  ravishda  ma'lum  qilishi  shart.  Mazkur  shaxslarni  ishga 

qabul qilishni rad etganlik ustidan sudga shikoyat qilinishi mumkin. 

Mehnat sharoiti noqulay ishlarda, shuningdek yer osti ishlarida ayollar mehnatini qo'llanish 

taqiqlanadi, yer ostidagi ba'zi ishlar (jismoniy bo'lmagan ishlar yoki sanitariya va maishiy xizmat 

ko'rsatish ishlari) bundan mustasnodir. 

Ayollarning  ular  uchun  mumkin  bo'lgan  normadan  ortiq  yukni  ko'tarishlari  va  tashishlari 

man  etiladi.  Ayollar  mehnatini  qo'llanish  taqiqlanadigan  mehnat  sharoiti  noqulay  ishlarning 

ro'yxati  hamda  ular  ko'tarishlari  va  tashishlari  mumkin  bo'lgan  yuk  normalarining  chegarasini 

O'zbekiston  Respublikasi  Mehnat  va  aholini  ijtimoiy  muhofaza  qilish  vazirligi  va  O'zbekiston 

Respublikasi  Sog’liqni  saqlash  vazirligi O'zbekiston kasaba uyushmalari  Federatsiyasi  Kengashi 

va ish beruvchilarning vakillari maslahatini olgan holda tasdiqlaydi. 

Tibbiy  xulosaga  muvofiq  homilador  ayollarning  ishlab  chiqarish  normalari,  xizmat 

ko'rsatish  normalari kamaytiriladi  yoki ular avvalgi  ishlaridagi o'rtacha oylik  ish  haqi saqlangan 

holda  yengilroq  yoxud  noqulay  ishlab  chiqarish  omillarining  ta'siridan  xoli  bo'lgan  ishga 

o'tkaziladi. 

Homilador ayolga yengilroq yoki noqulay ishlab chiqarish omillari ta'siridan xoli bo'lgan ish 

berish masalasi hal etilgunga qadar, u ana shu sababdan ishga chiqmagan barcha ish kunlari uchun 

o'rtacha oylik ish haqi saqlangan holda ishdan ozod etilishi lozim. 

Ikki  yoshga  to'lmagan  bolasi  bor  ayollar  avvalgi  ishini  bajarishi  mumkin  bo'lmagan 

taqdirda,  bolasi  ikki  yoshga  to'lgunga  qadar  avvalgi  ishidagi  o'rtacha  oylik  ish  haqi  saqlangan 

holda yengilroq yoki noqulay ishlab chiqarish omillarining ta'siridan xoli bo'lgan ishga o'tkaziladi. 

Homilador ayollarni va o'n to'rt yoshga to'lmagan bolasi (o'n olti yoshga to'lmagan nogiron 

bolasi)  bor ayollarni ularning roziligisiz tungi  ishlarga,  ish  vaqtidan tashqari  ishlarga, dam olish 

kunlaridagi ishlarga jalb qilishga va xizmat safariga yuborishga yo'l qo'yilmaydi. Shu bilan birga 

homilador  ayollarni  va  uch  yoshga  to'lmagan  bolasi  bor  ayollarni  tungi  ishlarga  jalb  qilishga 

bunday  ish  ona  va  bolaning  sog’lig’i  uchun  xavf  tug’dirmasligini  tasdiqlovchi  tibbiy  xulosa 

bo'lgan taqdirdagina yo'l qo'yiladi.