Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Kataloniyada  tabaqalar  va  umumtabaqaviy  muasasalarning  paydo 

bo’lishi. 

  

Berenger  –  Ramon  I  (1018-1035-yy)  hukmronligidan  to  taxtga  Ramon-

Berenger  IV  (1131-yil)  taxtga  kelguniga  qadar  Katoloniya  mustaqil  davlat  sifatida 

faoliyat  yuritgan.  1137-yilda  davlat  Aroniya  bilan  uniyaga  birlashdi.  Amalda 

Katolon  jamiyati  aragon  jamiyati  bilan  bir  hil  taraqqiyot  darajasida  bo’lganligi  bois 

uniya  hech  qanday  bir  sezilarli  o’zgarishni  olib  kelmadi.  Kataloniyada  feodal 

iyerarxiyasi 

quyidagi 

kategoriyalardan  iborat  bo’lgan:  graflar,  vikontlar, 

valvasorlar  va  vassallar.  Valvasorlar  deb feodga yer olgan va qo’lida 5 nafar ritsari 

bo’lgan  qatlamga  aytilgan.  Yuqoridagi  kategoriyalarning  dastlabki  uchtasi 

dvoryanlar  tabaqasini tashkil  etgan.   

Kataloniyada  o’rta  tabaqani  tashkil  etuvchi  shaharliklar  Aragondagi  shu 

tabaqadan  farq  qilgan.  Bu  tabaqaga  sohil  bo’yi  hududlarida  istiqomat  qiluvchi 

savdogarlar va dengizchilar;  sen’orlarga qaram bo’lmagan aholilar  kirgan. 

Kataloniya  korteslari  faqatgina  uch  tabaqadan  tashkil  topgan:  ruhoniylar, 

harbiylar  yoki  dvoryanlar  va  qirollik  toifalar  (tabaqalari).  Qirollik  toifasiga  o’z 

sindiklarini  korteslarga  jo’natib  turuvchi  shaharlar  kirgan.  1218-yilda  Vilafrankda 

o’tkazilgan  Xayme  I  rahbarligidagi  kortes  yig’ilishlarida  bu  shaharlar  ishtirok 

etgan.  Shaharlarning  huquqlari  1282-yilgi  konstitutsiyada  to’liq  tasdiqlangan,  uni 

                                                 

47

 Алтамира-и-Кревеа  Рафаэль. История Испании.  Т.1.М.:1951.С.  207.   

---

 

46 

Pedro  III  tasdiqlagan  (Barselonada  o’tkazilgan  korteslarda).  Aragondagi  Saragosa 

shahri  ega  bo’lgan  beshta  ovozga  Kataloniyada  ham  ega  bo’lgan.  Bu  besh  ovoz 

yordamida  Barselonaning  kortesdagi  ta’siri  boshqa  shaharlarnikiga  nisbatan  kuchli 

bo’lgan.  Bu  nomutanosibliklar  masalasida  boshqa  shaharlar  ko’p  marotaba 

shikoyat  bilan  chiqishgan  va  ularga  ham  shunday  imkoniyatlar  berilishini  talab 

qilishgan.  Aragon  bilan  uniya  tuzilganidan  so’ng  ham  Kataloniya  korteslari 

Aragondan  mustaqil  ravishda  chaqirilishda  davom  etgan.  Kortes  yig’ilishlarining 

o’tkazilish  tartibi  boshqa  hudud  ispan  korteslari  bilan  bir  xil  bo’lgan.  Qirolga 

subsidiyalar  berilishi  masalalari  ko’rib  chiqilishidan  oldin,  shaharlar  va  alohida 

kishilarning  qirollikdagi  mansabdor  shaxslarga  (greuges  yoki  agravis  –  yetkazilgan 

zararlar  bo’yicha  ish)  qarshi  qaratilgan  shikoyatlari  ko’rib  chiqilgan.  Agarda  biror 

bir  deputat  ularning  qarorlariga  qarshi  chiqsa  yoki  uni  boshidan  ko’rib  chiqilishini 

talab  qilsa,  u  holda  sessiya  oxirigacha  davom  ettirilmagan.  Kataloniyadagi 

korteslarda  asosan  katalon  yoki  lotin  tili  ishlatilgan.  Qirol  tomonidan  taklif  etilib, 

korteslarda  qabul  qilingan  qonunlar  konstitutsiya  deb  atalgan.  Bir  yoki  bir  nechta 

tabaqa  vakillari  tomonidan  taklif  etilib  qabul  qilingan  qonunlar  kapitula  (capitulos) 

va kortes aktlari  deb atalgan.

48