Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Nervli va gumoralli boshqaruvchi mexanizmlar 

 

Gumoralli  yoki  suyuqliklar  bilan  boshqarish.  Ko’p  hujayrali  organizmlar 

hujayralari  orasidagi  o’zaro  aloqani  birinchi  eng  qadimgi    shakli  –  organizm 

suyuqliklariga  tushuvchi  moddalar  almashinuvining  mahsulotlari  ishtirokidagi 

kimyoviy  o’zaro  aloqasidir.  Moddalar  almashinuvining  bunday  mahsulotlarga  yoki 

metabolitlariga  oqsillarning  parchalinishi  mahsulotlari,  karbonat  angidrid  gazi  va 

boshqalar  kiradi.       Bu  ta’sirni  suyuqliklar  orqali  berilishi,  korrelyatsiyani  gumoralli 

mexanizmini  yoki a’zolar orasidagi  bog’liqlikni  ta’minlaydi. 

Suyuqliklar  bilan  bog’lanish  quyidagi  xususiyatlari  bilan  xarakterlanadi. 

Birinchidan  gavdadagi  qon  yoki  boshqa  suyuqliklarga  tushuvchi  kimyoviy 

moddalarning harakatlanishida  aniq manzilgoh yo’q; uning ta’siri ma’lum joy uchun 

chegaralanmagan,  shu  sababli  bu  kimyoviy  modda  barcha  organ  va  to’qimalarga 

ta’sir  ko’rsatishi  mumkin.  Ikkinchidan,  kimyoviy  moddalar  nisbatan  sekin  tarqaladi.  

Nihoyat  uchinchidan  u  juda  kam  miqdorda  ta’sir  ko’rsatadi  va  odatda  tez 

parchalanadi  yoki  organizmdan  chiqariladi.  Gumoral  bog’liqlik,  odam,  hayvonot  va 

o’simliklar  dunyosi uchun umumiydir.