Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

Мавзуни жонлаштириш саволлари. 
 
1.Функция деб нимага айтилади?  
  2.Функция  тушунчасини  киритишда  нималар  асосий 
ўринни эгаллайди? 
   3.  Мактабда  ўрганиладиган  асосий  элементар  функциялар 
ўрганилиши хусусиятлари ҳақида нималарни биласиз? 
   4.Функция  ўрганилишида  қандай  асосий  тушунчалар 
ўқувчиларга баён этилади? 
 

---

 
220
 
3-ilova.(10.1.) 
1-savol. 
Funksiya tushunchasining kiritilishi va o’rganilishi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-savol.  Asosiy elementar funksiyalar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Функция  тушунчасининг  киритилишида  асосий  эътиборли  жиҳат 
шундан  иборатки,  ўқувчилар  турли  хил  функционал  боғланишлар 
тўғрисида  умумий  тасаввурларга  эга,  яъни  бир  миқдорнинг  ўзгариши 
билан  иккинчи    бир  миқдор  қандайдир  қонуният  асосида  ўзгаришини 
ҳаётий мисолларда кўрсатиш зарурати туғилади. Шунинг учун функция 
тушунчасини  ва  унинг  таърифини  беришда  турмушдаги  турли  хил 
жараёнлардаги  функционал  боғланишлар  ҳақида  зарур  тушунча  ва 
билимларни бериш талаб этилади. 
        
Функция  тушунчасига  таъриф  беришда  икки  тўплам  орасидаги  
мослик  тушунчасини  ёритиб  бериш  лозим.  Бунда  икки  тўплам 
элементлари  орасидаги  бу  мослик  бирор  қонуният  асосида  рўй 
беришини ва шунинг учун функция икки тўплам: аниқланиш соҳаси ва 
ўзгариш  соҳаси  билан  берилиши  ҳамда  бунда  ҳар  бир  тўплам 
элементлари 
бир-бирига 
маълум 
бир 
боғланишда 
эканлигини 
тушунтириш зарур.  
       Ўқувчиларга  функция  таърифини  бергандан  сўнг,  унинг  уч  хилда 
берилиши усули ҳақида билимлар бериш имконияти туғилади. 
 
 
Мактабнинг  7-синфидан  бошлаб  қуйидаги  функциялар  ўрганилади,  булар: 
чизиқли  функция,  квадратик  функция,  даражали  функция,  логарифмик  ва 
кўрсаткичли функция, тригонометрик функциялар.       Энг 
дастлаб 
чизиқли 
функция  хоссалари  батафсил  ўрганилиб,  аниқланиш  ва  ўзгариш  соҳалари, 
бурчак коэффициенти тушунчаси тадқиқ этилиб, унинг графиги тўғри чизиқдан 
иборат  эканлиги  таъкидланади.  Бунда    дастлаб  у=кх  сўнгра  эса  у=кх+в 
кўринишдаги  функциялар  текширилиб,  уларнинг  хоссаларидан  ўсувчилиги  ва 
камаювчилиги ҳақида билимлар берилади. Квадратик функция эса дастлаб у=х
2
  
функция ва унинг хоссалари муҳокама этилиб, унинг қайси оралиқда ўсиши ёки 
камайиши,  жуфт  функция  эканлиги  ордината  ўқига  нисбатан  симметрик 
жойлашиши  ҳақида  тушунчалар  берилади.  Шундан  сўнг  у=ах
2
  ,  у=ах
2
+в  ва 
у=а(х-с)
2
+  в ва ниҳоят умумий кўринишдаги квадратик функция қаралади.  

---

 
221