Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari kafedrasi

10-MAVZU.

MATEMATIKA O’QITISHDA MASALALAR
YECHISHNING AHAMIYATI VA O’RNI

(ma’ruza - 2 soat, seminar - 2 soat)

1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

O ’quv soati - 2 soat	Talabalar soni: 50 talaba
O’quv mashg’uloti shakli	Mavzu bo’yicha axborotli ma’ruza
Ma’ruza rejasi	1 . Mate matik ma salalar yechishning matematika o’qitishdagi vazifalari. Masalalarning matematika o’qitish jarayonidagi axamiyati. Matematikani masalalar yechish orqali o’rgatish. Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlari.
O ’qitish maqsadi: Matematika o o’rni haqida	’qitishda masalalar yechishning ahamiyati va .ushuncha.
Pedagogik vazifalar:	o’quvfaoliyati natijalari:
Matematik masalalarni yechish haqida tushuncha	Matematik masalalarni yechishni tushuntirib beradilar ;
Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlarini o’qitishni tushuntirib berish;	Matematika masalalarning turlari va ularni yechish bosqichlarini o’qitishni tushuntirib beradilar;
Matematikani masalalarni yechish o’rganish usullarini tushuntirib berish	Matematikani masalalarni yechish o’rganish usullarini tushuntirib beradilar
O ’qitish vositalari	ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska
O ’qitish usullari texnikasi	ma’ruza, aqliy xujum texnikasi Zig-zag , xabarlashib o’rganish usuli, Insert texnikasi
O ’qitish shakllari	frontal, kollektiv ish
O ’qitish sharoiti	Texnik vositalar bilan ta’minlangan, guruxlarda ishlash usulini kullash mumkin bulgan auditoriya.
Monitoring va baholash	og’zaki savollar, blis-so’rov

Turli sonlar sistemalarini o’rganish mavzusining texnologik xaritasi.

Ish bosqich-		Tinglovchi
lari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	faoliyatining mazmuni

1- bosqich. Mavzuga kirish (20 min)	1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi savollarni va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 1.2.3x3 usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Klaster usuli yordamida fikrlarni bayon etish. (1-ilova).	Tinglaydilar. Savollarga javob beradilar
2 - bosqich. Asosiy bo’lim (50 min)	Talabalarning e’tiborini tortish uchun jonlantirish savollari beradi.(2- ilova). Ma’ruza rejasining hamma savolini tushuntiradi.( 3-ilova). Har bir savol nihoyasida umumlashtiruvchi xulosa beradi. Tayanch iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi.	Tinglaydilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar Har bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladilar.
3-	3.1.Mashg’ulot bo’yicha yakunlovchi	Savollar beradilar
bosqich.	xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan	UMKga qaraydilar Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlarni yozib oladilar. UMKga qaraydilar UMKga qaraydilar
Yakunlov chi (10 min)	bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun topshiriq beradi. Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun adabiyotlar ro’yxatini beradi. Keyingi mazvu bo’yicha tayyorlanib kelish uchun savollar beradi

1-ilova (7.1.)

1. 
   Zigzag usulining qo’llanilishi
   

1. 
   Ekspert varag’ining savolllariga guruhning har bir talabasi o’quv materialidan zarur ma’lumotlarni topadi.
   
2. 
   “Ekspertlar uchrashuvi” - turli guruhlarda bir xil matirialni o’rganayotganlar o’zaro uchrashadi, ekspert sifatida ma’lumotlarni almashadi, o’z savollariga birgalikda javob topadi va bu ma’lumotlarini o’z guruhlaridagi talabalarga qanday qilib yetkazish kerakligini rejalashtiradi.
   
3. 
   “Ekspertlar” o’z guruhlariga qaytib, ma’lumotlarni o’z guruhi a’zolariga tushuntiradi.
   
4. 
   Bir-biriga savollar berib, bir-birlarining bilimlarini baholaydi.
   

2. “Kutish yo’ldoshi”usulini qo’llash qoidasi

ten;
	Мавзуни жонлаштириш саволлари.

.Matematik masalalarning matematik ta’limdagi axamiyati va o’rni nimalarda ko’rinadi?

2. 
   Kaysi matematik masalalar turlari mavjud?
   
3. 
   Matematik masalalar o’kitishda kanday ko’llaniladi?
   
4. 
   Matematik masalalar yechish usullaridan kaysilarini bilasiz?
   
5. 
   Matematik masala tafakkurni rivojlantirishda kanday ko’llani-lishi mumkin?
   
6. 
   Qoida va algoritmlarni o’rganishda qanday masalalardan foydalanish yaxshi natija beradi?
   

Maktabda matematikani o’rganish turli xil matematik masalalarni yechish orkali amalga oshiriladi. Shu sababdan uslubiyatchilar matematik masalalarning matematika o’kiti shda kuyidagi vazifalari mavjudligini ta’kidlaydilar: 1) umumta’lim; 2) amaliy; 3) rivoj-lantiruvchi; 4) tarbiyaviy; 5) nazorat etish.

Umumta’lim vazifalariga o’kuv dasturida ko’rsatilgan matematik ko’nikma va malakalarni shakllantirish vazifalari kiradi. Bundan tashkari, yangi bilimlarni o’zlashtirish bilan birga o’zining matematik ma’lumotini oshiri sh, matematik masalalar yechish ko’nikmasi shakllana boradi. ;

Amaliy vazifalari yordamida o’kuvchilar masalalar yechish orkali l amaliy ko’nikma va malakalar bilan kurollanib, matematikani tadbik etish va xayotda ko’llashga doir zaruriy bilimlarni egallaydilar.

Rivojlantiruvchi vazifalariga o’kuvchilarda masalalar yechish asosida ularning matematik tafakkuri va kobiliyatlarini rivojlantirish kiradi. Shuning uchun o’kituvchi xar bir masaladan bunday maksadlarda foydalanilishiga e’tiborni karatish talab etiladi.

Tarbiyaviy maksadlari - matematik masalalarning o’kuvchilarda yaxshi insoniy fazilatlarni tarkib toptirish uchun ko’llanilishidan iborat.



Matematik masalalarning matematika o’kitishdagi axamiyati uning bajaradigan vazifalaridan ko’rinib turibdiki, bilim, ko’nikma berish bilan chegaralanib kolmay, balki uning matematik tafakkurini rivojlan­tirish, ma’naviy tarbiyalash kabi muxim ishlarni amalga oshirishga imkon beradi. Bunda matematik masalalar yechishga kuyidagi talablarning ko’yili-shi muxim axamiyat kasb etadi: matematik masalalar o’rganilayotgan tushunchalar mazmunini to’la kamrab oladigan shaklda ko’llanilishi zarur; matematik masalalarni yechishda o’kuvchilar mustakilligi va faolligini ta’minlashga e’tiborni karatish; matematik masalaning turli dars boskichlarida ko’llanilishini xisobga olish; matematik masalalar turlari xilma-xilligidan foydalanish; matematik masalalar yechish usullariga e’tibor berish, yutuk va kamchiliklarini kayd etish; matematik masalalar yechish boskichlari nazardan kolmasligi maksadga muvofik
Nazorat etish vazifalariga masala va mashklardan o’kuvchilar bilim, ko’nikma va malakalarini egallash saviyasini tekshirish vazifasida ishlatilishi kiradi.

. Ta’limiy masalalar asosan nazariy bilimlar elementlari va unga boglik ko’nikmalarni shakllantirishga karatilgan, ya’ni tushuncha, ta’rif,teorema va uning isbotlari, koidalar, algoritmlarni o’rgatishga mo’ ljallangan masalalardir.

Amaliy ko’nikma va malakalarni shakllantirishda kuyidagi maksadlarni amalga oshirishga karatilgan masalalar ko’llaniladi: tushunchalarni to’gri shakllantirish; xisoblash ko’nikmalarini shakllantirish; algebraik va transsendent ifodalarni ayniy shakl almashtirishlar; tenglama va tengsizliklarni yechish, tiplarini aniklash.

Tushuncha va ta’riflarni o’zlashtirishda kuyidagi masalar turlari axamiyatga ega:amaliy mazmunli masalalar; muxim xossalarni ajratishga doir; tushunchalarni farklay olish; tushuncha ta’rifi matnini tushunishga doir; aktuallashtirishga doir; tushunchalar bilan boglik simvollarni ajrata olishga doir; tushunchalarni ko’llay olishga doir; Bunda ikki o’kuv amali: umumlashgan tushuncha xajmiga kiritish, berilgan tushunchaga tegishli ma’lumotdan natijalarni chikarish muxim o’rinni egallaydi.

Teorema va uni isbotlashga doir masalalar xususiyatlari kuyidagilardan iborat: teoremada bayon kilishga zarur matematik ma’lumotlar va bilimlarni ochib beruvchi; isbotda foydalaniladigan matematik ma’lumotlarni takrorlash; teoremada bayon etilgan natijaga olib keluvchi isbotlashga va xisoblashga doir masalalar yechilishi; teorema bayonini o’zlashtirishga doir, teorema isboti ayrim boskichlarini o’zlashtirishga doir va isbotning boshka usullarini izlashga doir va teoremada bayon kilingan ma’lumotlarni, yangi matematik bilimlarni ko’llay olishga doir mashk va masalalardan foydalanish.

Koida, algoritmni o’zlashtirishga doir kuyidagi masalalar o’kuv jarayonida ko’llaniladi: koidani karash zarurligi

asoslanishiga doir; koidani asoslash uchun zarur bilimlarni va uni bajarish uchun ko’nikmalarni bajarish; algoritmga kiruvchi ayrim amallarni bajarish; koidani turli vaziyatlarda ko’llash.








11-MAVZU.

MATEMATIKA BO’YICHA SINFDAN VA MAKTABDAN
TASHKARI MASHGULOTLAR

(ma’ruza - 2 soat, seminar - 2 soat)