Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

 
 
 
 

---

 
44 
Atmosfera tarkibi 
 
№ 
 Atmosferadagi 
gazlar 
Hajmiy mikdori 
Og‘irlik mikdori, % 
1 
Azot 
78,01 
75,53 
2 
Argon 
0,93 
1,28 
3 
Geliy 
5·24·10
-4 
7·24·10
-5 
4 
Azot oksidi 
5·10
-5 
7·6·10
-5 
5 
Kislorod 
20,95 
23,14 
6 
Kripton 
11·14·10
-4 
1,25·10
-3 
7 
Metan 
1·4·10
-4 
1,25·10
-3 
8 
Karbonat angidrid 
0,032 
0,046 
 
Atmosferada  shu  gazlardan  tashqari  vodorod,  ozon,  ksenon,  oltingugurt 
angidridi, uglerod oksidi, ammiak kabi gazlar, suv bug‘lari, o‘simliklardan ajralgan 
efir  yog‘lari, turli  gazsimon  aralashmalar,  mayda  qattiq  zarrachalar  ham  uchraydi. 
Ularni turli zavodlar, fabrikalar va transportlar chiqaradi. M: Toshkentda 1989 yili 
180 ming avtomobil havoga 360 ming t. zaharli gaz chiqargan bo‘lsa, O‘zbekiston 
bo‘yicha  har  yili  zavod-fabrikalar  va  turli  transportlar  tomonidan  4,2  mln.t.  turli 
zaharli  gazlar  (azot  oksidi,  oltingugurt  oksidi,  ammiak  va  boshqalar)  chiqarilgan. 
Havo  tarkibida  zaharli  gazlarning  ko‘payishi,  tirik  jonzotlar  hayot  faoliyatiga 
ekologik salbiy ta‘sir qiladi. 
Havo  tarkibidagi  gaz  komponentalari  ichida  eng  muhimi  kislorod  bo‘lib,  u 
hayot  uchun  zarurdir.  Kislorodsiz  joy–anaerob  muhit  bo‘lib,  u  yerda  faqat  ayrim 
bakteriyalardagina uchrashi mumkin. 
Yer  usti  muhitidagi  molekulyar  kislorodni  yashil  o‘simliklar  fotosintez 
jarayonida  hosil  qiladilar.  Atmosferada  1,2’0,2·10
15 
t  kislorod  bor.  Bu 
ko‘rsatkichga  7’10·10
10
  t  mikroda  kislorod  qo‘shilib  turadi.  Shuning  5·10
10
  t.si 
o‘rmonzorlar hisobida yuzaga keladi.