Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti axborotlashtirish texnologiyalari

MessageDlg
 funksiyasi konstantalari:  
MessageDlg  konstantalari 
Bosilgan tugma 
mrAbort 
Abort 
mrYes 
Yes 
mrOk 
Ok 

---

 
19
mrRetry 
Retry 
mrNo 
No 
mrCancel 
Cancel 
mrIgnore 
Ignore 
mrAll 
All 
 
Delphi  tizimida  muloqot  oynalarini  qo’llash  uchun  maxsus  Dialogs  nomli 
komponentalar  palitrasi  mavjud  bo’lib,  u  o’z  ichiga  bir  necha  vizual  bo’lmagan 
komponentalarni  oladi.  Ulardan  OpenDialog,  SaveDialog  va  FontDialog 
komponentalarini ko’rib chiqamiz. 
 
OpenDialog komponentasi kompyuter fayl tizimini ko’rish va undan kerakli 
fayl  nomini  tanlash  imkonini  beradi.  Bu  komponenta  piktogrammasi 
 
ko’rinishga  ega.  U  vizual  bo’lmagan  komponenta  bo’lib,  uni  formaga 
sichqonchada bir marta bosib qo’yiladi va keyin uning xossalari o’rnatiladi. 
 
Uning asosiy xossalarini ko’rib chiqamiz: 
 
DefaultExt -faylning kengaytma nomini saqlaydi. 
 
FileName -tanlangan fayl nomini saqlaydi. 
 
Filter  -fayl  nomlarini  muloqot  darchasiga  ko’rsatilgan  kengaytma  nom 
bo’yicha  filtrlab  chiqaradi.  Masalan,  agar  .pas  ko’rsatilgan  bo’lsa,  muloqot 
oynasida faqat .pas kengaytmali fayllar chiqadi. 
 
Filter  xossasiga  o’tilib  uch  nuqtali  tugmacha    bosilsa  Filter  Editor  muloqot 
oynasi  chiqadi.  U  ikki  qismdan  iborat  bo’lib,  birinchi  qismda  filtr  matni  ikkinchi 
qismida esa filtrning o’zi beriladi.  
Masalan: 
    filtr matni nomlari:  
 
Faylы moduley Delphi (*.pas) 
 
Tekstovыye dokumentы (*.txt,*.doc) 
 
Vse faylы  (*.*) 
 
 
va boshqa 
    mos filtrlar: 

---

 
20
 
*.pas 
 
*.txt; *.doc 
 
*.* 
Fayl ochish muloqot oynasining ko’rinishi.  
 
 
 
SaveDialog  komponentasi  kompyuter  xotirasiga  fayllarni  saqlash  imkonini 
beradi.  Bu  komponenta  piktogrammasi 
  ko’rinishga  ega.  U  vizual  bo’lmagan 
komponenta  bo’lib,  uni  formaga  sichqonchada  bir  marta  bosib  qo’yiladi  va  keyin 
uning  xossalari  o’rnatiladi.  Agar  uning  DefaultExt  xossasi  qiymati  .txt  qilib 
tenglashtirilsa,  faylni  saqlashda  avtomatik  ravishda  uning  kengaytmasi  .txt  qilinib 
saqlanadi. 
 
Faylni saqlash muloqot oynasining ko’rinishi.
  

---

 
21
 
 
 
FontDialog  komponentasi  foydalanuvchiga  shriftlarni  tanlaydi  va  uning 
xarakteristikasini belgilaydi. Bu komponenta piktogrammasi 
 ko’rinishga ega. 
U vizual bo’lmagan komponenta bo’lib, uni formaga sichqonchada bir marta bosib 
qo’yiladi  va  keyin  uning  xossalari  o’rnatiladi.  Uning  Font  xossasi  shrift 
xarakteristikasini beradi. 
 
Shriftni tanlash muloqot oynasining ko’rinishi.  
 
 
 

---

 
22
 
Nazorat savollari: 
 
1. Fizik fayl deb qanday fayllarga aytiladi?  
2. Mantiqiy fayl deb qanday fayllarga aytiladi?  
3. Fizik va mantiqiy fayllar qanday bog’laniladi?  
4. Fayllar nima uchun kerak va qanday ochiladi?  
5. Fayl qanday yopiladi?  
6. Fayl ko’rsatkichi deb nimaga aytiladi?  
7. Fayllar necha xil xolatda bo’lishi mumkin?  
8. Muloqot oynalarini yaratish qanday amalga oshiriladi? 
9.  OpenDialog,  SaveDialog  va  FontDialog  komponentalari  qanday  funksiyalarni 
bajaradi va ularning qanday xossalarini bilasiz? 

---

 
23
2-Mavzu.  Qismiy dasturlar va modullar bilan ishlash 
Reja: 
1. Prosedura va uning tuzilishi 
2. Funksiyalar va va ular bilan ishlash 
3. Rekursiya funksiyalar va ulardan foydalanish 
4. Foydalanuvchi modullari va ular bilan ishlash