Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat univerisiteti

 

 

---

 

44 

§ 4.4. To'g'ri modelni tanlash qiyinchiliklari 

 

Kosmologik  nuqtai  nazardan  muhim  bo'lgan  bir  necha  muhim  kattaliklar 

bevosita  kuzatishlardan  aniqlanadi;  bular  galaktikalar, kvazarlar  va  kvazaglarning 

ko'rinma  yulduziy  kattaliklari  (m),  ularning  spektrida  chiziqlarning  qizilga  siljish 

miqdori  (z),  galaktikalarning  burchak  kattaligi  ( ).  Shuningdek,  ma'lum  yulduziy 

kattalikgacha  (m)  bo'lgan,  galaktika  va  kvazarlarni  sanash  N(m)  asosida  ham 

Koinotning  tuzilishga  oid  ma'lum  xulosalar  chiqarish  mumkin.  Biroq  bu  ishning 

ma'lum  qiyinchiliklari  va  nozik  jihatlari  borki,  ularga  e'tibor  qilmay  iloj  yo'q. 

Shulardan biri kosmologiyada masofani o'lchash va u bilan bog'liq galaktikalar va 

kvazarlarning  yulduziy  va  burchak  kattaliklarini  topish  muammolaridir.  Bu 

muammoga  o'tishdan  oldin  modellarning  yana  bir  xususiyatiga  e'tibor  qarataylik. 

Bu  masshtabli  faktorni  o'zgartirish  sur'ati  bilan  bog'liq  jihatlaridadir. 

Kosmologiyada  modellarni  tasvirlashda  o'lchamsiz  tezlanish  parametri  deb 

ataladigan quyidagi ko'rsatgich kiritiladi: 

 

Bu  yerda,

—  masshtabli  faktor  ((R(t))dan  vaqt  bo'yicha  olingan  birinchi  va 

ikkinchi hosila. Hozirgi payt 

 da