Алишер навоий номидаги тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ҳузуридaги



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/36
Sana24.11.2022
Hajmi0,64 Mb.
#871507
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   36
Bog'liq
ozbek tilida ekologik terminlar

 
бобнинг иккинчи фасли
 
«Экологик терминлар ўртасидаги 
гипер-гипонимик муносабатлар» деб номланди. Ўзбек тилшунослигидa 
гипонимия ҳодисаси бўйича Р.Сафарова, Н.Нишонова, О.Ўринова, Т.Ўринов,
З.Мирхалиқов, С.Усмоновларнинг бажарган илмий ишларига танқидий баҳо 
берилгач, гипонимия ҳодисасининг экологик системада тутган ўрни очиб 
берилди.
Эрозия
гипероними мисолида 
нормал эрозия
 
(инсон фаолияти таъсир 
этмаган, тўхтовсиз, ҳамма жойда кузатиладиган, аста-секин содир бўладиган 
табиий емирилиш жараѐни номи); 
сув эрозияси ѐки ўзанли эрозия
(сув 
таъсири натижасида тупроқ емирилиши билан боғлиқ жараѐн номи); 
ирригация эрозияси
(сув таъсирида ер устки қатламининг кучли емирилиши 
билан боғлиқ ҳолат номи); 
шамол эрозияси ѐки дефолиация
(шамол 
таъсирида содир бўладиган тупроқ емирилиши номи) каби гипонимлар 
тадқиқ этилди. Системадаги гипонимия ҳодисасининг нисбий характерга эга 
эканлиги кўрсатилди. Маълум жинсларга алоқадор тур, бўлакларга нисбатан 
бутун бўлган қисм бошқа бутун ѐки тур таркибига кириб, бўлак ѐки жинс 
бўлиши
1
айиқ 
лексемаси орқали кўрсатиб берилди. 
Айиқ
– 
гипероним, 
ҳимолай айиғи, Малайзия айиғи, лабдор айиқ, кўзойнакли айиқ, қўнғир айиқ, 
оқ айиқ, оқ тирноқли қўнғир айиқ, қора айиқ, ғор айиғи, гризли, барибал
ва 
бошқалар – гипоним; 
қўнғир айиқ, 
ўз навбатида, 
Сибирь қўнғир айиғи, Тибет 
қўнғир айиғи, Гоби қўнғир айиғи, Европа қўнғир айиғи, Камчатка қўнғир 
айиғи, Калифорния қўнғир айиғи
каби гипонимлардан ташкил топади.
Шунингдек, 
пиѐз, илдиз, айиқмурут, арча, тол, акула, бургут, лочин, 
кийик 
гипер-гипонимик қаторлари таҳлилга тортилди. Юқоридаги экологик 
мазмунга эга бўлган лексемалар ўртасидаги гипер-гипонимик муносабатлар 
табиат ва жамиятдаги мураккаб муносабатларни ифодаловчи ўзига хос 
қатлам экани кўрсатиб ўтилди.
Иккинчи

Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish