Alijonova Dilobarxonning Mustaqil ishi

Yutuqlarga  erishish  testlari  –  sinaluvchining  aniq  bilim,  malaka  va 

ko‘nikmalarga  ega  bo‘lish  darajasini  aniqlash  imkonini  beradigan  psixologik 

tashhislash metodikalardan biri. 

2.  Idrok  testlari  –  individning  aqliy  imkoniyatlarini  aniqlovchi    psixologik 

tashhislash metodikasi. 

3.  Ijodkorlik  testlari  –  insonning  ijodkorlik  qobiliyatlarini  o‘rganish  va 

baholash metodikalarining jamlanmasi. 

4.  Shaxsni  bilish  testlari  –  individ  shaxsining  turli  tomonlariga  baho  berish 

imkonini yaratuvchi psixologik tashhislash metodikasi. 

5.  Loyihalash  testlari  –  psixologik  izohlashga,  ya’ni,  sub’ekt  tomonidan 

xususiy  xossalari  va  holatlarining  ustun  bo‘lgan  ehtiyojlar,  mazmunlar  va 

qadriyatlar  ta’sirida  ongli  va  ongsiz  ravishda  tashqi  ob’ektlarga  ko‘chirilishiga 

asoslangan shaxsni yaxlit o‘rganish uchun qo‘llaniladigan metodikalar jamlanmasi. 

Yuqorida  keltirilgan  testlar  turlarining  aniq  qo‘llanilishi  haqidagi 

ma’lumotlarga  A.X.  Yugayning  «Obщaya  psixologiya:  laboratorno-prakticheskie 

zanyatiya» (Tashkent, 2007) o‘quv qo‘llanmasi yordamida ega bo‘lish mumkin.[1] 

6.  Suhbat  metodi  o‘rganilayotgan  muammoni  qo‘shimcha  ravishda  yoritib 

berish  uchun  yordamchi  vosita  bo‘lib  hisoblanadi.  Suhbat  –  bu  nutq  muloqoti 

orqali psixologik axborotga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bevosita yo‘l bilan ega bo‘lishni 

ko‘zda tutuvchi metod. Suhbat sinaluvchi, uning harakatlari mayllari va motivlari, 

psixik holatlari va boshqalar haqida ma’lumot olishning asosiy usuli bo‘lib xizmat 

qiladi. 

7. Psixologik intervyu – insonning shaxsiy sifatlari, tasavvurlari, motivlari va 

boshqalarni o‘rganishga yo‘naltirilgan intervyu. Psixologik metod sifatida intervyu 

o‘tkazilishi  uchun  katta  kuch  va  vaqt  talab  qilgani  hisobiga,  asosan,  individual 

tadqiqot  ishida,  ya’ni,  shifoxona    amaliyotida,  maslahat  berishda,  shaxsiy 

psixologik  korreksiya  jarayonida  qo‘llaniladi.  Bu  metodning  afzalligi  shundaki, 

etarlicha  tayyorgarlikka  ega  bo‘lgan  psixolog  yordamida  so‘z  iboralari,  mimika, 

holat, tovush sifati, tashqi ko‘rinish, harakatlarning o‘ziga xosligi, faollik darajasi, 

hissiy  reaksiya  va  boshqa  muloqotning  barcha  omillari  kabi  manbalardan    inson 

haqida katta hajmli axborot olish mumkin. 

8.  Anketa  –  oldindan  tuzilgan  savollar  tizimiga  javoblar  olish  uchun 

so‘rovnoma  varag‘idan  iborat  verbal kommunikatsiya  asosida birlamchi  ijtimoiy-

psixologik axborot olishda qo‘llaniladigan metodik vosita. 

                                                           

 

---

9.  Sotsiometriya  –    o‘zaro  munosabatlar  va  psixologik  kelishuvchanlikning 

tuzilishini  aniqlash  maqsadida  guruhdagi  shaxslararo  munosabatlarni  psixologik 

tadqiq etish metodi. 

Xulosa  o‘rnida  aytish  mumkinki,  metodni  samarali  qo‘llash  uning  validligi 

(oldindan  belgilab  qo‘yilgani  bo‘yicha  baholash  uchun  mos  kelishi)    va 

ishonchliligiga  (takroriy  va  qayta  tadqiq  etishda  bir  xil  natijalar  olish  imkonini 

beruvchi) bog‘liqdir. 

Ishonchlilik  va  validlik  –  bular  psixologik  tashhisning  sifati  va  yuqori 

samaradorligini aniqlash mumkin bo‘lgan mezonlar.