Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

Р.Кейган
га эътибор 
қаратиб ўтамиз.
Кейган Америка ва Европа геосиѐсатчилари орасида мавжуд 
бўлган жиддий геосиѐсий келишмовчиликларни биринчи марта 
ошкора тарзда таҳлил қилди. У жаҳонда айри-айри мақсадлар учун 
1
Бжезинский Э. Выбор. Мировое госплство или глобальное лидерство. М.,2004, с.117-118, 131,253. 

---

137 
татбиқ этилган ҳарбий куч, унинг самарадорлиги ва ахлоқий 
меъѐрларга уйғунлиги, бундай операцияларнинг исталган-
исталмаганлиги масаласида икки мактаб намояндалари қарашлари 
орасида жиддий келишмовчилик бор, деган хулосага келган.
Муаллифнинг айтишича, европаликлар АҚШнинг ҳуда-беҳуда куч 
ишлатишига ѐ очиқдан-очиқ қарши чиқишади, ѐки бундай 
ҳаракатларни номақбул деб топишади. Европаликлар бу масалада 
урушдан кўра халқаро ҳуқуқ нормаларини дипломатик музокаралар 
ва ҳамкорлик йўли билан амалга оширишни хоҳлайдилар, Кантнинг 
“Абадий сулҳ” концепциясига мурожаат қилган ҳолда, жаҳонда 
тинчлик ва хавфсизлик тарафдори сифатида чиқишади. Америка 
геосиѐсатчилари бўлса, халқаро ҳуқуқ нормалари бузилган 
тақдирда дарҳол ҳарбий куч ишлатишни талаб қилишади. Кейган 
геосиѐсий ва стратегик масалаларда Америка ва Европа 
сиѐсатчилари орасида фикр бирлиги йўқ ва бу келишмовчилик 
тобора кучайиб бормоқда, деган фикрда. Америка ва Европа 
интеллектуаллари ўз ораларида умумий “стратегик келишув 
маданияти” аллақачон йўқ бўлиб кетган, деган фикрдагина 
ҳамфикрдир. Европаликлар АҚШнинг бошқа ички қонунларини 
ҳам, масалан, ҳар бир кишининг қурол ташиш ҳуқуқини, ўлим 
жазосининг борлигини ва бошқа ўзига хос хулқ-атвор нормаларини 
ҳам қатъият қабул қилишмайди
1
. 
1970-1990 йилларда инглиз-америка атлантчи ва мондиалчи 
назария 
марказлари 
классик 
геосиѐсий 
ѐндашувларнинг 
методологик асосларини қайта мушоҳада этишга ҳаракат қилишди. 
Масалан, америкалик тадқиқотчи