Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

Ж.Сантер
нинг сўзлари билан айтганда, “иқтисодий 
жиҳатдан улкан, лекин сиѐсий жиҳатдан ҳозирча кичкина” 
Европани жиддий сиѐсий омилга айлантиришга интилмоқдалар. 
Масалан, Европа Иттифоқининг 2002 йилдаги саммитида Франция 
президенти 
Жак Ширак
таъкидладики, Европа Комиссиялари ва 
Европа Иттифоқи жаҳон иқтисодиѐтида ўз ваколатларини 
кенгайтирган ҳолда ягона куч бўлиб чиқиши лозим. Ширак Европа 
ўзини жаҳонда муносиб тарзда намоѐн этиши учун Европа 
президенти, бош вазири ва бошқа лавозимларни таъсис этишни 
таклиф қилди
1
. 
1
Василенко И.А. Ўша асар, 107-бет. 

---

114 
Немис 
геосиѐсатчилари французларникидан бироз фарқ 
қиладиган 
позицияда 
туришибди. 
Улар 
Европа 
ижроия 
ҳокимиятининг ягона тузилмалари доирасида сиѐсий жипслашиши 
билан бир қаторда ички сиѐсатда федератив бошқарув 
компонентларини сақлаб қолиши керак, деб ҳисоблашади. 
Чунончи, ГФР ташқи ишлар вазири Й.Фишер Европа, шубҳасиз, 
сиѐсий ва иқтисодий интеграцияни кучайтириши мумкин, бироқ 
маҳаллий, миллий масалаларда ҳар бир мамлкат ўзининг мухтор 
бошқарув тизимини сақлаб қолиши керак, деган таклифни ўртага 
ташлади
1
.
Франция-Германия тотувлиги бугунги Европа Иттифоқининг 
пойдеворини ташкил этади. Европа интеграциясининг асосий 
ҳаракатлантирувчи кучи бўлган бу икки давлат ўзлари орасида 
эришилган стратегик ҳамкорликни Европанинг барча давлатларига 
ўрнак сифатида кўрсатмоқдалар. Ҳар ҳолда XXI асрда Европа 
Иттифоқи жаҳоннинг мустақил геосиѐсий маркази ролини ўйнаса 
керак. 
АҚШ билан Европа геосиѐсий оқимлари ўртасидаги жиддий 
келишмовчилик туғдирадиган масалалардан бири – жаҳонни ким 
бошқариши масаласидир. Гап шундаки, АҚШ Иккинчи Жаҳон 
урушида кўп талафот берган бўлса-да, ундан иқтисодий, молиявий 
ва ҳарбий соҳаларда янада кучлироқ бўлиб чиқди, жаҳонда 
ҳукмрон давлатга айланди. Юқорида айтиб ўтганимиздек, урушдан 
кейин бу мамлакат геосиѐсатчилари билан бошқа мамлакатлардаги 
геосиѐсатчилар ўртасида жиддий келишмовчиликлар пайдо бўлди. 
“Денгиз 
кучлари” 
ҳукмронлигини 
тарғиб 
қиладиган