Algoritmlash

1.6-misol

Algoritmi formula yordamida berilgan

-1, agar x < 0 _{y =} 0, agar x = 0 1, agar x > 0

rit funksiyaning qiymatini hisoblashga doir tarmoqlanuvchi algo- mni blok-sxema yordamida tasvirlaymiz:

16

www.ziyouz.com kutubxonasi

bil Berilgan ikkita A va £ sonlardan kattasini topish (IKT nomi an ataluvchi) algoritmini so'zlar va blok-sxema yordamida

tuzing.

1) Boshlanish;

2) A va B kiritilsin;

3) agar A > B bo‘lsa 4-bandga o‘tilsin;

aks holda

5-bandgao‘tilsin;

4) natija A deb

olinsin va

6-bandga o'tilsin;

5) natija B deb olinsin;

6) tugallansin. _c ^Tamom

Bu misoldan quyidagicha xulosa chiqarish mumkin: agar A

> 5shart bajarilsa 5-banddagi ko‘rsatma bajarilmaydi, aks holda, ya'ni A < B bo'lsa, 4-banddagi ko‘rsatma bajarilmaydi. IKT algoritmi tarmoqlanishni yaqqol tasawur qilish imkoniyatini beradi.

_jar Takrorlanuvchi (siklik) _’algoritmlar. _lMasalalarni tahlil etish

kuayonida algoritmdagi ba zi ko'rsatma ar takroran bajarilishini

ro zatishi mumkin. ,Hayotimizda ham juda ko‘p jarayonlar tak-

n rlanad . Masalan idarslarning har hafta takrorlanishi, har kuni

t onushta qilish yokn maktabga borish va hokazo. Ko‘rsatmalari

akroriy bajariladiga algoritmlar takrorlanuvchi algoritmlar deb

ataladi.

Takrorlanuvchi algoritm lar «T := T + 1», «S := S + T» yoki

« P : = P * 1» ko'rinishidagi koTsatmETarning |shtjrQKi QpaTT

2 - Azamatov, A. R. ! 7




ajralib turadi (* —ko'paytirish amali). Bunday ko'rsatmalarning mazmunini tushunish uchun takrorlanishning bir nechta qada- mini ko'rib chiqamiz.

SUOdatda, 'yig'indi uchun' boshlang'ich qiymat (inglizchadan

ko MM, ya ni yig'indil ma noli so'zning bosh harfi) S:= 0 t va

m ‘paytma uchun (ing izchadan: PRODUCT, i ya'ni ko'pay ma

qia’nolil so‘zning i bosh harfi)a P = o1 deb iol nadi, chunki bu

k ymat ar, i ya'nat 0 va I ' li r,etma s rav shda, yig'indi va

o‘paytman ng n ijasiga ta s r m ydi:

1- qadamda I := 1 bo‘lsin:

2-S ; = s + l = 0 + I = l , P : = P * I = l * l = l;

qadam: 1 := I + 1 = I + 1 = 2:

3-S : =S + I = l + 2 = 3, P: I= P*I =1* 2 = 2;

qadam: l := I + 1 = 2 + = 3:

4- S : =S + I = 3 + 3 = 6, P : = P * l = 2 * 3 = 6;

qadam: I := 1 + 1 = 3 + 1 —4:

A S := Si+ I = 6 + 4 = i10, P := P * 1 = 6 * 4 = 24.n emas,

1 = lgoritm kada, matemat kada bunday bo'lishi mumki o‘ng

tomo 1 + 1 qdeba yozilishi imumkin. Bu yozuvda avval ndagi

nom ndagi iymi t hisoblan b, so‘ng bu qiymat chap tomo

ning qiymat deb olinadi.

1.8-misnl

S = 1 dan3 1000 gacha bo‘Igan sonlar yig'indisini, ya'ni

1+2+ +...+1000 ni hisoblash algoritmini tuzing.

1) Boshlansin;

2) S = 0 deb olinsin

(ya'ni S:= 0);

3) I ning qiymati l deb olinsin

(ya'ni 1:= 1);

4) S ga 1 qo'shilib, S deb olinsin

(ya'ni S:= S+I);

5) I ga 1 qo'shilib I deb olinsin

(ya'ni I:= 1+1);

6) agar I < 1000 bo‘lsa

4-bandga o'tilsin;

7) javob deb S olinsin;

8) tugallansin.

18




tan So'zlar bilan ifodalangan algoritmda blok-sxema bilan mu- O osiblikni bildirish uchun qavslar ichida izohlar berib bordik. d datda,itakrorlanuvchi algoritmlarda «I:=I+1» ifoda sanagich t eb yur tiladi. Bu misol iyechimini chiziqli algoritm shaklida ashkil etish ham mumk n. Buning uchun arifmetik progres-

siyaning 1000 ta hadi yi'gindisini hisoblash formulasidan

foydalanish kifoya (algoritmni mustaqil tuzing). Lekin keyingi

misolda bunday qilish ancha mushkul.