Algoritmlash p65. p65

Sintaksis  qoidalari:
•  Ko‘rsatma nomi  kichik harflarda yoziladi.
•  Har bir  ko‘rsatma  alohida  satrda yoziladi.
Ijrochi  Dehqon
«Bo‘ri,  echki va  karam»  nomli  qadimiy  masala  quyidagicha.
Dehqon  daryoning chap  qirg‘og‘ida  bo ‘ri,  echki  va  karam  bilan 
turibdi.  U bularni  hammasini  o ‘ng  qirg‘oqqa  o ‘tkazishi  kerak.
Uning qayig‘i juda  kichik bo‘lgani  uchun faqat bitta y o ‘lovchini 
olishi  mumkin  — yoki  bo ‘rini,  yoki  echkini,  yoki  karamni.  Yana  — 
agar bo‘ri va echki bir qirg‘oqda qoldirilsa, bo‘ri echkiniyeb qo‘yadi, 
agar echki  va  karamni  bir  qirg‘oqda  qoldirilsa,  echki  karamni yeb 
qo ‘yadi.  Hayvonlar faqat  dehqon  borligidagina  tinch  turishadi. 
Qanday  ish  tutish  kerak?
O ‘ylab  ko‘ring-chi,  kimni  birinchi  bo ‘lib  olib  o ‘tish  kerak? 
Tushunarliki,  bo‘rini olib bo ‘lmaydi  - bu holda echki karam bilan 
bir  qirg‘oqda  qoladi  va  uni  yeb  qo‘yadi.  Shu  kabi  sababga  ko‘ra 
karamni  ham  olib  o‘tib  bo ‘lmaydi.  Ammo  echkini  bemalol  olib 
o ‘tish  m umkin  (bo‘rilar  odatda  karam ni  yom on  ko ‘rishadi). 
Shundan keyin dehqon bo‘sh qayiq bilan qaytadi — echkini qaytarib 
olib  kelishning  m a’nosi  yo‘q.
24

---

Demak, masalamiz yechimining birinchi ikki qadami quyidagicha: 
echkini  o ‘tkaz 
suzib  o‘t
1-   sharh
Yangi  algoritmik  tilni  o ‘zimiz  o ‘ylab  topay otganimiz  uchun  bitta 
amalni  bajarishni  talab  etuvchi  ikkita  yoki  uchta  so ‘z  ham  biz 
uchun  bitta  k o ‘rsatma  bo‘lishi  mimkin.
Dehqon  echkini  o‘tkaz  ko‘rsatmasiga binoan  echkini  o‘tkazib 
qo‘yadi,  suzib  o ‘t  ko‘rsatmasiga binoan boshqa  qirg‘oqqa  qayiqda 
suzib  o ‘tadi.
Shundan keyin  dehqonda ikkita imkoniyat bor:
•  bo‘rini  o‘tkazib  qo‘yish
•  karamni  o ‘tkazib  qo‘yish.
Agar u bo‘rini  o ‘tkazib  qo‘yib  chap  qirg‘oqqa  qaytsa,  u  holda 
bo‘ri  va  echki  o‘ng  qirg‘oqda  qoladi,  bu  esa  echki  uchun  o ‘ta 
xavfli.  Lekin bo‘ri o‘rniga karamni o ‘tkazib  qo‘yib  chap  qirg‘oqqa 
qaytsa,  o‘ng  qirg‘oqda  echki  va  karam  yuqoridagi  singari  karam 
uchun  xavfli  holatda  qoladi.  Balki bu  holatlar  yechim  yo‘qligini 
bildirayotgandir.
Bu  holatdan  go‘zal  va  kutilmagan  g‘oya  qutqaradi.  Ya’ni, 
masalan, bo‘rini o ‘tkazib qo‘yib orqaga bo‘sh qaytmaymiz,  o‘zimiz 
bilan echkini olib  o‘tamiz!  Keyingi  qadamlar o‘z-o ‘zidan ko‘rinib 
turgani  uchun  masala  yechimini  ko‘rsatmalar  orqali  yozishimiz 
mumkin:
echkini  o ‘tkaz 
suzib  o‘t 
bo‘rini  o‘tkaz 
echkini  o ‘tkaz 
karamni o‘tkaz 
suzib  o‘t 
echkini  o ‘tkaz
2 -   sharh
Yuqoridagi  k o ‘rsatmalar  ketma-ketligidan  k o ‘rinadiki,  masa- 
laning  algoritmi  chiziqli  algoritm  bo‘lar  ekan,  y a ’ni  k o ‘rsatmalar 
kelish  tartibida  ketma-ket  bajariladi.
3 -   sharh
Dehqon masalasida boshlang‘ich qiymat: bo‘ri,  echki va karamni 
chap  qirg‘oqda  ekanligi,  natija  esa  bo ‘ri,  echki  va  karamni  o ‘ng 
qirg‘oqda  bo‘lishi.