Algoritmlash p65. p65

1
D
2
3
•
6.44-rasm.
Quyidagicha  ichki  burchaklar  y o ‘q:
Bunday ichki burchaklar 
bo‘lishi taqiqlangan
Avvalgi  b o ‘limdagi  algoritmni  davom  ettirishga  harakat  qilish, 
ya'ni tahrir qilib Robotni vertikal devorlarni aylanib o ‘tishga o ‘rgatish 
mumkin.  Bu  yerda  boshqa  muammo  kutib  turibdi.  Robot  qachon 
to ‘xtashi  kerakligi  noaniq.  Haqiqatan  Robot D  katakka  kelganidan 
keyin  «navbatdagi  devorni  aylanib  o ‘tish»  uchun  2  tartib  raqamli 
katak  tomon  yura  boshlaydi.  Lekin  inson  tilida  aytish  mumkin 
bo‘lgan  «navbatdagi devorni aylanib  o ‘tishni  ilojisi bo ‘lmadi»  degan 
iborani  Robot  tilida  yozish  ancha  murakkab.
Yechim.  Masalani yechishni boshidan boshlaymiz.  Ish rejamiz 
quyidagicha:
•  yuqori  chegaraga  qarab  yuramiz;
•  unga  yetib  borgach  o ‘ng  chegara  tomon  yuramiz.
Lekin  Robotga  shart  qo‘yamiz:  faqat  yuqoriga  qarab  yurilsin,
quyiga  qarab  hech  qanday  qadam  qo‘yilmasin!
123

---

Yuqoriga  o ‘tish  joyini  qidirishdan  boshlaymiz.  Qiyinchilik 
shundan iboratki,  o‘tish joyi  qaysi tomondaligi nom a’lum.  Masa- 
lan,  bizdagi rasmda  o‘tish joyi  Robotdan  o‘ngda joylashgan.  Agar 
Robot  3  raqami yozilgan katakda bo‘lganda,  o‘tish joyi chaproqda 
bo‘lgan  bo ‘lardi.
Shunday  yo‘l  tutamiz:  avval  Robotni  chap  devorga  qarab 
yurgazamiz,  oxiriga borgach,  yuqoriga  o ‘tish joyini  topish  uchun 
o‘ngga  qarab  yuramiz.
Ya’ni:
PROT  yuqoriga  o‘tish joyini  top 
BOSHLANISH
TOKI  chap  bo‘sh  BAJAR 
chapga 
TAMOM
...  (o‘ngga  yurish  va  yuqoriga  o‘tish joyini  topish) 
TAMOM.
Protsedurani to ‘ldirish  (qavs  ichidagi  so‘zlarni  Robot  ko‘rsat- 
masiga  aylantirish)  uchun yozamiz:
TOKI  o ‘ng  bo‘sh  VA  (EMAS  yuqori  bo‘sh)  BAJAR 
o‘ngga 
TAMOM
Barcha protsedura davomida Robot faqat gorizontal yo‘nalishda 
yoki,  o ‘ngga yoki  chapga  siljiyotganiga  e ’tibor bering.  Protsedura 
ikki  holatdan  birida  to ‘xtaydi:
•  yoki  Robot  o‘ngdagi  devorga  yetib  keldi,  lekin  o‘tish joyini 
topolmadi:  bu  holda  Robot  yuqori  chegaraga  yetib  kelgan 
b o ‘ladi;
• yoki yuqoriga o ‘tish joyi topildi;  u holda yuqoriga bir qadam 
qo‘yib  protsedurani  boshidan  bajaradi,  ya’ni  yana  yuqoriga 
o ‘tish joyini  qidiradi.
Quyidagi  algoritmga  kelamiz:
PROT  yuqori  chegaraga  qarab  yur 
BOSHLANISH
yuqoriga  o ‘tish joyini  top 
TOKI  yuqori  bo‘sh  BAJAR 
yuqoriga
yuqoriga  o‘tish joyini  top 
TAMOM 
TAMOM
Endi Robot yuqori  chegarada turibdi.  Nima qUish kerak?  Shu 
usulda ish tutilsin!  Shu usulda o‘ngga yuramiz:  avval o‘ngga o ‘tish
124

---

joyini  qidiramiz,  topgach,  o ‘ngga  bir  qadam  qo‘yamiz  va  yana 
o ‘tish joyini  qidiramiz  va  hokazo.
Buning uchun yozilgan algoritmlarda yuqoriga o ‘rniga o‘ngga 
yoziladi  va  yana  ba’zi  o ‘zgartirishlar  qilinadi.