Algoritmlash p65. p65

9 .7 -  mashq
Saralovchi  M  N  ta  tokchali  t1(*)  ni  buyumlari  miqdori  M 
dan  kichik  bo ‘ lgan  tokchalarining  barcha  buyum larini  S1 
tokchaga,  qolganlarini  S2  tokchaga  yig‘sin.
9 .8 -  mashq
Saralovchi  M  N  ta  tokchali  t1(*)  ning  buyumlari  miqdori  M 
dan  kichik  bo ‘ lgan  tokchalarining  barcha  buyum larini  S1 
tokchaga,  N  ta  tokchali  t1(*)  ni  buyumlari  m iqdori  M  va  K 
o ra sid a   b o ‘ lgan  to k c h a la rin in g   barcha  b u yu m la rin i  S2 
tokchaga  va  qolganlarini  S3  tokchaga  yig‘sin.
9 .9 -  mashq
Saralovchi  M  N  ta  tokchali  t1(*)  ning  tartib  raqamlari  M 
dan  kichik  bo ‘ lgan  tokchalarining  barcha  buyum larini  S1 
tokchaga,  N ta tokchali  t1(*)  ni  tartib  raqamlari  M va  K orasida 
bo‘lgan  tokchalarining  barcha  buyum larini  S2  tokchaga  va 
qolganlarini  S3  tokchaga  yig‘sin.
176

---

9 .6 -   masala
Saralovchi  M  ju ft  N  ta tokchali t1 (*)  ning tartib  raqam lari ju ft 
bo‘lgan  tokchalarining  barcha buyum larini  S  tokchaga yig ‘sin.
Yechim.  Bek  ham  charchamaydigan  bola  ekanda,  masalalarni 
yechmay turganda  ozgina  dam  olardik.  Bu  masalani yecha  olmasa 
kerak,  chunki Saralovchi M  ju ft degan tushunchani ham, ju ft degan 
shartini  ham  tushunm aydi  va  tekshira  olm aydi.  U n i  ixtiyo rid a  
hammasi bo‘lib   to ‘rt  arifm etik  amal va bob  boshida bayon  etilgan 
shart tekshirishlar bor.  Juft degan shartni tekshirish uchun,  odatda, 
sonni 2 ga bo‘lganda qoldiq qolmasligi orqali (son mod 2 =   0) yoki 
sonni 2 ga bo‘lganda butun chiqish talabi  ([so n /2 ]  =   son/2)  orqali 
tekshiriladi.  Bek mana  qanday  algoritm  tuzibdi: 
bo‘shat  S
TA K R O R LA N S IN  N /2  M A R TA  
o‘tkaz  S + t1 (2 i),  S
T A M O M
Q oyil,  b u n i  ham  yo ‘lin i  topdi.  A lg o ritm   mazmuniga  e’tib o r 
bering:  masala  shartida  N   ju ft  natural  son  va  shuning  uchun 
ham u n i 2 ga bo ‘lganda natural  son hosil b o ‘la di,  ya’n i  sanashda 
IN K O R   yuzaga  kelm aydi.  Takrorlanishda  sanoq  i =   1  b o ‘lsa: 
2 • i =  2 — b irin c h i ju ft son;  sanoq i =  2 b o ‘lsa:  2  • i =  4 — ik k in c h i 
ju ft  son;  sanoq  i= 3   b o ‘lsa:  2 ^ i= 6   —  u c h ic h i  ju ft  son;  ...; 
sanoq  i =  N /2   bo ‘lsa:  2  • i  =  N   —  o xirg i ju ft  son  hosil  bo ‘ladi.
9.10-m ashq
Saralovchi  M  toq  N  ta  tokchali  t1(*)  ning  tartib  raqamlari
toq  bo‘lgan tokchalarini  barcha buyumlarini  S tokchaga yig‘sin.
9 .7 -   masala
Saralovchi  M   N   ta  tokchali  t1 (*)  ning  ta rtib   raqam lari  ju ft 
bo‘lgan  tokchalarining  barcha buyum larini  S  tokchaga yig ‘sin.
Yechim.  Bu  masalada N   ning to q lig i ham ju ftlig i ham ma’lum  
emas.  E ndi  bu  vaziyatdan  qanday  chiqib  ketish  mumkin?  Qani 
Bek tuzgan  algoritm ni  qarab  chiqaylik-chi: 
bo‘shat  S
T AKRO R LA N S IN  N  M A R TA  
AGAR 2 i< = N
{ju ft  sonni yuqori  chegaradan  oshib  ketm aslik  sharti} 
U  H O LD A
o‘tkaz  S + t1 (2 i),  S 
T A M O M  
T A M O M
12 — Azamatov, A.R.
177

---

N im a ham derdik,  algoritm  masala shartiga to ‘liq  javob beradi. 
Agar  N   ju ft  bo‘lsa  N /2   natural  ekanligi,  N   toq  bo‘lsa  (N -1 )/2  
n a tu ra l  e k a n lig in i  hisobga  olsak,  quyidagi  ja d va l  a lg o ritm n i 
tushunishga  o yd in lik kirita d i: