Algoritm va uning turlari

II. BOB ALGORITM VA UNING TURLARI
2.1. Chiziqli algoritmlar
Har qanday algoritm mantiqiy tuzilishga, ya’ni bajarilish tartibiga
qarab uch asosiy turga bo`linadi: chiziqli (ergashish), tarmoqlanuvchi va
takrorlanuvchi.
Chiziqli algoritmlar. Barcha ko`rsatmalari ketma-ket joylashish
tartibida bajarib boriladigan algoritmlar chiziqli algoritmlar deyiladi.
«Choy damlash», doira yuzini hisoblash algoritmlari chiziqli algoritmlarga
misol bo`ladi. Lekin hayotimizdagi juda ko`p jarayonlar shartlar asosida
boshqariladi. Faqat ketma-ket bajariladigan amallardan tashkil topgan algoritmlarga-chiziqli algoritmlar deyiladi. Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik strukturasi ishlatiladi. Strukturada bajariladigan amal mos keluvchi shakl bilan ko‘rsatiladi. Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy strukturasini quyidagi ko‘rinishd a ifodalash mumkin:



4-rasm




2.2 Tarmoqlanuvchi algoritmlar
T armoqlanuvcbi algoritmlar. Shartga muvofiq bajariladigan
ko‘rsatmalar ishtirok etgan algoritmlar tarmoqlanuvchi algoritmlar deb ataladi. Algoritmlaming bu turi hayotimizda har kuni
va har qadamda uchraydi. Eshikdan chiqishimiz eshik ochiq
yoki yopiqligiga, ovqatlanishimiz, qornimiz och yoki to‘qligiga
yoki taomning turiga, ko'chaga kiyinib chiqishimiz ob-havoga,
biror joyga borish uchun transport vositasini tanlashimiz to‘lash
imkoniyatimiz bo'lgan pulga bogMiqdir. Demak, tarmoqlanuvchi
algoritmlar chiziqli algoritmlardan tanlash imkoniyati bilan
farqlanar ekan. Avval yoritilgan «Ko‘chadan o‘tish», «Kvadrat tenglamani
yechish» algoritmlari ham tarmoqlanuvchi algoritmlarga misol
bo‘ladi. Berilgan ikkita A va £ sonlardan kattasini topish (IKT nomi bilan ataluvchi) algoritmini so'zlar va blok-sxema yordamida tuzing. Agar hisoblash jarayoni biror bir berilgan shartning bajarilishiga qarab turli tarmoqlar bo‘yicha davom ettirilsa va hisoblash jarayonida har bir tarmoq faqat bir marta bajarilsa, bunday hisoblash jarayonlariga tarmoqlanuvchi algoritmlar deyiladi. Tarmoqlanuvchi algoritmlar uchun ayri strukturasi ishlatiladi.
5-rasm

6-rasm
Bu misoldan quyidagicha xulosa chiqarish mumkin: agar A >В shart

bajarilsa 5-banddagi ko`rsatma qaralmaydi, aks holda, ya’ni A 4- banddagi ko`rsatma qaralmaydi. IKT algoritmi tarmoqlanishni yaqqol
tasavvur qilish imkoniyatini beradi.

7-rasm

7- rasm Tarmoqlanishning umumiy ko‘rinishi

Berilgan shart romb orqali ifodalanadi, r-berilgan shart. Agar shart bajarilsa, "ha" tarmoq bo‘yicha a amal, shart bajarilmasa "yo‘q" tarmoq bo‘yicha b amal bajariladi.
Tarmoqlanuvchi algoritmga tipik misol sifatida quyidagi sodda misolni qaraylik.
M :


B erilgan x ning qiytmatiga bog‘lik holda, agar u musbat bo‘lsa «ha» tarmoq bo‘yicha y=x² funksiyaning qiymati, aks holda y=-x² funksiyaning qiymati hisoblanadi.
8-rasm
8-rasm. Interval ko‘rinishidagi funksiya qiymatini hisoblash algoritmi
Ko‘pgina masalalarni yechishda, shart asosida tarmoqlanuvchi algoritmlarning ikkita tarmog‘idan bittasining, ya’ni yoki «ha» yoki «yo‘q» ning bajarilishi yetarli bo‘ladi. Bu holat tarmoqlanuvchi algoritmning xususiy holi sifatida aylanish strukturasi deb atash mumkin. Aylanish strukturasi quyidagi ko‘rinishga ega:

9-rasm. Aylanish strukturasining umumiy ko‘rinishi