Algi ve yorum/perception and interpretation yrd. Doç. Dr. Ahmet abay  Özet

Farklı Ve Yeni Bir Şey Söyleme Tutkusu 

Yorumu etkileyen algılardan birisi de farklı bir şey ortaya koyma çabasıdır. Bu 

çaba  özünde  güzel  bir  çabadır.  Fakat  tutkuya  ve  ille  de  farklı  bir  şey  söyleyeceğim 

sevdasına dönüşünce bunu gerçekleştirmek için kişi, ele geçirdiği her türlü argümanı 

kullanmaktadır.  Örneğin; 

“O,  insanı  alaktan  (embriyodan)  yarattı.

”  (Alak  96/2) 

ayetinde  zikredilen  “alak”  kelimesine  nerdeyse  tefsirlerin  tamamı  “kan  pıhtısı, 

yapışkan,  embriyo,  döllenmiş  hücre  gibi”  anlamlar  verirlerken  Mustafa  İslamoğlu 

“sevgi ve alaka” anlamı vermektedir. Gerekçe olarak da İbn Fâris’in

69

 el-'alâka'yı: “el-

hubbu'l-  lazım  li'1-kalb/kalb  için  gerekli  olan  sevgi”  diye  tanımlamasını  sunarak  şu 

açıklamayı yapar; “Bu pasaj insanın embriyolojik kökenini değil manevî boyutunu ele 

almaktadır.  Ayetin  başındaki  el-insan'dan  dolayı  buradaki  'alak'ın,  sadece  insan 

soyuna  ait  bir  şey  olması  gerekir.  Oysa  embriyolojik  manada  'alak  (embriyo,  hücre) 

diğer memeli canlıları da kapsayan ortak bir özelliktir.”

70

 Söz konusu bu yorum cazip 

                                                        

66

 En’am 6/9, 50; Hud 11/31; İsra 17/95; Hac 22/75; Mü’minun 23/24 

67 

“Gökte  Cebrail,  Azrail,  Mikail  ve  İsrafil ne  ise  yerde  de  peygamberler  odur.”  “Düşünün  ki nebiye 

vahyi  getirecek  olan melek  dahi melekler  arasında  emniyetiyle  temayüz  etmiş  ve  kendisine  böyle 

bir vazife, bu vasfından dolayı verilmiştir. Kur’an-ı Kerim, Cibril (aleyhisselam) hakkında “

Orada 

kendisine itaat edilir, o emindir

.” (Tekvir, 81: 21) demektedir. O, hem Allah’a karşı çok muti hem 

de  vahyi  taşımaya  en  emindir.  Şimdi,  vahye  aracı  olan melekte  bu  vasıflar  aranır  da  vahyi  temsil 

edecek  olan  peygamberde  aynı  vasıflar  aranmaz mı?”  (F. Gülen, 

Sonsuz  Nur,  1994,

  2007,  I/462-

463). 

68

 İslamoğlu, 

Üç Muhammed

, s.37 

69

  Ebu  Huseyn  Ahmed  b.  Faris  b.  Zekeriya,  Mekayısu’l  Luğat,  (Tahkik:  Abdusselam  Muhammed 

Harun),  Daru’l  Fikr,  Beyrut  1399/1979,  IV/125-131.  İbn  Faris  “alak”  kelimesi  ile  ilgili  125-131. 

Sayfalar  arasında  yaklaşık  15’e  yakın  anlam  zikretmesine  ve  bunların  çoğu  müfessirlerin 

ekseriyetinin  tercih  ettiği  anlam  olmasına  rağmen,  İsalamoğlu,  “alaka/ﺔﻗﻼﻌﻟا”  kelimesine  karşılık 

olarak verilen; “el-hubbu'l- lazım li'1-kalb/kalb için gerekli olan sevgi” anlamını tercih etmiş olması 

“farklı bir şey söyleme” algısının bir sonucudur. Muhtaru’s Sıhah’ın mülleifi de “alak” maddesinde 

birçok  anlamı  zikretmesinin  yanı  sıra  “ﮫﺒﺣأ/ﮫﻘﻠﺘﻋا”  anlamını  zikreder.  Ebu  Bekr  b.  Abdulkadir  er-

Razi, 

Muhtaru’s Sıhah

, Beyrut 1420/1999, I/216. 

70

  Mustafa  İslamoğlu, 

Hayat  Kitabı  Kur’an  Gerekçeli  Meal-Tefsir

,  Düşün  yayınları,  İstanbul  2008, 

II/1278-1279. 

---

ve  ilgi  çekici  gelse  de  sadece  İslamoğlu’na  ait

71

  bir  yorumdur.  Tefsir  alanında 

yazılmış  eski-yeni  tefsirlerin  birçoğunda

72

  bu  anlamı  çağrıştıracak  bir  ifadeye 

rastlamadık.