Algebraik yig’indi

3.3. Manfiy sonlar bilan amallar

Algebraik yig’indi:
7 – 5 + 14 – 3 + 8 – 12 ifoda berilgan bo’lsin. Bu ifodani 7 + (– 5) + 14 + (– 3) + 8 + (– 12) yig’indi ko’rinishida yozish mumkin, shuning uchun uni, shuningdek shunga o’xshash ifodalarni algebraik yig’indi deyiladi.
Yana algebraik yig’indiga misollar keltiramiz:
a + (– b) – (– c); 5 – (– 8) + (– 3); a – b + c – d va b.
(– c) sonni ayirib tashlash – bu (– c) ga qarama-qarshi sonni, ya’ni c sonini qo’shishni bildiradi.
Shunday qilib:

Masalan:

Ko’paytirish:
Ikki son ko’paytirilganda ularning mutlaq qiymati ko’payadi, ko’paytmasi esa agar ko’paytuvchilarning ishoralari bir xil bo’lsa, «+» ishorani oladi, agar ko’paytuvchilarning ishoralari har xil bo’lsa, «–» ishora oladi.
Quyidagi sxema foydalidir (ko’paytirishda ishoralar qoidasi):
+ · + = +
+ · – = –
– · + = –
– · – = +
Shunday qilib:

Masalan:

Bir qancha sonlarni ko’paytirganda (ikki va undan ko’p), agar manfiy ko’paytuvchilar soni juft bo’lsa, ko’paytma «+» ishoraga ega bo’ladi, agar ularning soni toq bo’lsa, «-» ishoraga ega bo’ladi.
Masalan: 5·(–7) ·(–1,2) ·0,8 ·(–3) = – 100,8

Darajaga ko’targanda, agar daraja ko’rsatkichi juft bo’lsa, natija (daraja) «+» ishoraga ega bo’ladi, agar daraja ko’rsatkichi toq bo’lsa, «–» ishoraga ega bo’ladi:

Masalan:

Bo’lish:
Ikki son bo’linganda bo’linuvchining mutlaq qiymati bo’luvchining mutlaq qiymatiga bo’linadi, bo’linma esa, agar bo’linuvchi va bo’luvchining ishoralari bir xil bo’lsa, «+» ishorani, agar bo’linuvchi va bo’luvchining ishoralari har xil bo’lsa, «–» ishorasini qabul qiladi.
Bu yerda ko’paytirishda bo’lgandagi kabi ishoralar qoidasi amal qiladi: 
+ : + = +
+ : – = –
– : + = –
– : – = +
Shunday qilib:



Masalan: