Aleksandr Konstantinovich Glazunov


“Musiqiy xayotimning yilnomasi”



Download 0,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/92
Sana31.12.2021
Hajmi0,61 Mb.
#261230
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   92
Bog'liq
MDH

  “Musiqiy xayotimning yilnomasi” (xotiralar) 

 

 



 

 

           Pyotr   Ilyich  Chaykovskiy 



 

     Pyotr  Ilyich  Chaykovskiy  Kamsk-Votkinsk  shahri  zavod  boshqarmasining 

boshlig`i oilasida  tug`ildi. Kompozitorning yoshlik yillari dastlab Votkinsk va 

Alapayevsk  shaxarlarida  o`tdi.  Bolaning  muzikaga  bo`lgan  xavasi  juda  erta 

uyg`ondi. Ammo uni o`n yasharligida Peterburg Xuquq bilim yurtiga o`qishga 

berdilar.  Chaykovskiy  1859  yilda  o`qishni  tugatgach,  Yustitsiya  (Adliya) 

departamentida  chinovnik  lavozimida  ishlaydi,  shu  davrda  unda  muzika  va 

teatrga  bo`lgan  xavasi  zo`raya  boshladi.  1861  yilda  Chaykovskiy  A. 

Rubinshteyin  tomonidan  tashkil  qilingan  muzika  sinflarida  qatnasha  boshladi, 

1862  yilda  esa  Peterburg  konservatoriyasiga  o`qishga  kirdi,  oradan  bir  yil 

o`tgandan  keyin  Yustitsiya  departamentidagi  ishidan  iste’foga  chiqdi. 

Chaykovskiy  

A.Rubinshteyn  kompozitsiya  sinfida  o`qigan  chog`ida  A.  N.  Ostrovskiyning 

“Momaqaldiroq”  dramasi  asosida  orkestr  uchun  uvertyura,  simfonik  orkestr 

uchun  xarakterli  raqslar,  fortepiano  uchun  sonata  va  variatsiyalar  xamda 

Shillerning  «Shodlik»  qasidasiga  kantata  yozdi.  1865  yilda  Chaykovskiyning 

Peterburg  konservatoriyasini  muvaffaqiyat  bilan  tugatdi.  1866  yilda  Moskva 

bo`limiga  qarashli    musiqa  sinflarida  dars  bera  boshladi.  Kompozitor 

pedagoglik  faoliyatini  ijodiy  ishlari  bilan  birga  olib  bordi.  Mana  shu  yillarda 

uning  «Qish  xayollari»    nomli  birinchi  simfoniyasi  (1866  yilda)  A.N 

Ostrovskiyning  “Volgada  ko`rgan  tush”  piyesasi  asosida  “Voyevoda”  operasi 

(1868  yilda  ,  bu  asar  partiturasi  keyinchalik  kompozitor  tomonidan  yirtib 

tashlangan  edi)  va  «Taqdir»  deb  atalgan  simfonik  poemasi  yozilgan  edi. 

Chaykovskiyning 1866-1868 yillarda kompozitorlar-  «Qudratli to`da» a`zolari 

bilan tanishdi. Ular bilan yaqindan aloqada bo`ldi, rus milliy muzika san`atini 

rivojlantirishda ularga ko`maklashdi. Kompozitor 1869 yilda o`zining mashxur 

asarlaridan  biri  –  «Romeo  va  Juliyetta»  poemasi  asosida  uvertyura-



 

50 


fantaziyasini  yaratdi,  Jukovskiyning    «Undina»  poemasi  asosida  opera  yozdi 

(bu  opera  ham  «Voyevoda»  operasining  qo’l  yozmasi  singari  yo’q  qilib 

tashlangan edi). 

Yetmishinchi  yillarda  Chaykovskiyning  ijodi  yanada  rivoj  topdi;  u  uchta  torli 

kvartet,  ikkinchi,  uchinchi,  va  to’rtinchi  simfoniyalar,  A.N.Ostrovskiyning 

«Dovul» va «Francheska da Rimini» nomli simfonik asarlar, foprtepiano bilan 

orkestr uchun ikkita kontsert, skripka bilan orkestr uchun bitta kontsert, orkestr 

uchun  syuita,  fortepiano  p’yesalari,    «Oprichnik»,  «Temirchi  Vakula», 

«Yevgeniy  Onegin»  va  «Orlean  qizi»  nomli  operalar    yaratdi.  Bu  asarlarni 

yozish  davrida  kompozitorning  g’oyat  kuchli  mahorati,  ijodkorlik  qobiliyati 

yuzaga chiqdi, ijodiy uslubi shakllandi.  

     Chaykovskiyning  pedagoglik  faoliyati  uning  yangi-yangi  ijodiy  rejalarini 

amalga  oshishga  halaqit  bera  boshladi.  Nihoyat,  kompozitor  1877  yilning 

kuzida  pedagogik  faoliyatini  to’htatib,  Peterburgga  ketadi,  so’ngra  1885 

yilgacha  chet  ellarda  Shveytsariya,  Italiya  va  Frantsiyada  yashaydi.  Bu  vaqt 

ichida  kompozitor  o’z  ijodiy  rejalarini  amalga  oshira  boshladi  .  Torli  orkestr 

uchun  «Serenada»,  «Italyan  Kaprichchiosi»,  “Fortepiano  triosi,  romanslar, 

orkestr  uchun  uchta  syuita,  Beshinchi  simfoniya,  «Uyqudagi  Go’zal»  baleti,   

«Cherevichki», va «Charodeyka» operalarini yozishga muvaffaq bo’ldi. 

        Chaykovskiy  «Charodeyka»  operasini  tamomlagan  yili,  ya’ni  1887  yilda 

jahonning ko’pchilik mamlakatlarida shuxrat qozondi va Yevropa shaharlariga 

borib, kontsertlar berdi. Bunday sayohatlar yana bir necha bor takrorlanib turdi. 

Keyingi sayohatlaridan  birida Angliya va Germaniyada bo’ldi, unga Kembridj 

universiteti tomonidan «Huquq doktori» faxriy unvoni berildi. 

     Rossiyada  ham    Chaykovskiy  nomi  hurmat  bilan  tilga  olinadigan 

bo’ldi.U1885  yilda  Rus  musiqa  jamiyati  Moskva  bo’limlaridan  birining 

direktori lavozimiga saylandi.  Yuqorida ko’rsatib o’tilgan asarlar nomidan shu 

narsa ma’lumki, Chaykovskiy musiqaning barcha janrlarda ijod qilgan hamda 

yuksak badiiylikka erishgan. Ammo san’atning barcha janr va shakllar orasida 

kompozitor  opera  san’atini  juda  yaxshi  ko’rgan.  Ijodkor  o’zining  maqolalari, 

kundaligi  va  xatlarida  opera  janrning  juda  muhimligi  va  eng  demokratik  janr 

ekanligini  aytadi.  U    N.Fon  Mekka  yozgan  xatida    «Sizni  kishilarga  opera, 

faqatgina  opera  yaqinlashtiradi.    Sizning  musiqangizni  haqiqiy  shinavandaga 

yetkazadi…»  deydi.  Chaykovskiy    butun  ijodiy  faoliyati  davomida  opera 

janriga  qayta  –qayta  murojaat  qildi.  Kompozitorning  operalari  mazmun,  janr 

hajmi  jihatidan  xilma  hildir.  Chaykovskiy  operalarida  orkestr  muhim  rol 




 

51 


o’ynaydi,  u  dramaturgiya  bilan  organik  tarzda  bog’lanib  ketadi  va  opera 

simfonizmiga aylanadi. 

  Kompozitorning  birinchi  operasi  «Oprichnik»  bir-  biri  bilan  bog’langan  bir 

necha  dramatik  yo’nalmaga  ega.  «Temirchi  Vakula»  operasi  esa  xajviy  –

fantastik mazmunda yozilgan. 

     Chaykovskiyning  o’ziga  xos  uslubi  uning  «Yevgeniy  Onegin»  operasida 

yaqqol ko’rinadi. Bu operada ijodkorning butun e’tibori qahramonlarning ichki 

dunyosini ochishga qaratilgan. 

 


Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   92




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish