Al-xorazmiy nomidagi

2-jadval.

	Ingichka(standart) kabel	Yo’g’on(keng) kabel
Kanalning maksimal uzunligi	2 km	10-15 km
Ma’lumotlarni uzatish tezligi	1 - 50 Mbit/s	100 – 140 Mbit/s
Uzatish holati	Yarim dupleks	dupleks
Elektromagnit va radio chastotali yo’nalishlarning ta’sirining so’nishi	50 dB	85 dB
Ulanishlar soni	< 50 qurilma	1500 ta kanal bir yoki ko’p qurilmali ulanish
Kanalga ega bo’lish	CSMA/CD	FDM/FSK

Ochiq turdagi elektr uzatish liniyalaridan (masalan, ikki simli liniyadan) farqli o'laroq, qalqon o'tkazgich mavjudligi sababli, elektromagnit to'lqinning elektromagnit maydonining ikkala komponenti ham, to'lqin tomonidan olib boriladigan RF quvvat oqimi ham to'liq to'plangan. O'tkazgichlar orasidagi bo'shliq (izolyatsiya qatlamida) va kabeldan tashqariga chiqmang. Koaksiyal kabelning ushbu dizayn xususiyati elektromagnit to'lqinlarning atrofdagi bo'shliqqa nurlanishi tufayli elektromagnit to'lqinning quvvat yo'qotilishini yo'q qiladi va aksincha, kabelni elektromagnit pikaplarning tashqi tomondan kirib kelishidan himoya qiladi. Haqiqiy kabellarda radiatsiyaning tashqi tomonga ozgina qochishi va radio o'tkazuvchanligi bilan ajralib turadigan pikaplarga sezgirlik mavjud.
Koaksial kabellar televizion antennaga juda o‘xshash. Asosan bino ichidagi tarmoqni xosil qilishda foydalaniladi. Keyingi paytda keng rivojlangan kabel televideniyasida ishlatiladigan sim koaksial simdir. Kabel televideniyasi yordamida bir qancha kanallar orqali ko’rsatuvlar berilishining sababi xam koaksial similar orqali bir paytda bir qancha turli signallarni uzatish imkoniyati borligidandir. Bunda har bir signal turiga bittadan kanal mos keladi. Har bir kanal o’z chastotasida ishlaydi, shuning uchun ular oraliqda bir-biridan mustaqil hisoblanadi. Koaksial simlarning afzalligi ularning turli tashqi qarshiliklarga chidamliligi va nisbatan uzoq masofalarga ma’lumotlarni (signal shaklidagi) uzatishi mumkinligidadir. Afsuski, bu simlarni to’g’ridan-to’g’ri kompyuterga ulab bo’lmaydi. Buning uchun qo’shimcha bog’lovchi sifatida BNC bog’lovchi(3-rasm)sidan foydalaniladi. Koaksial simining asosiy xususiyati uning universalligidir, ya’ni uning yordamida deyarli barcha turdagi: tovush, video va hokazo signallarni uzatish mumkin.

3-rasm. BNC bog’lovchi.
Koaksial kabellar asosan «shina» topologiyali tarmoqlarda ishlatiladi. Bu holda kabel uchlariga signalni ichki aksiga qaytishni oldini olish uchun albatta terminatorlar o‘rnatilishi va bu terminatorlardan faqatgina bittasi yerga ulanishi kerak. Yerga ulanmasa kabeldagi sim to‘qimasi (ekran) tarmoqni tashqi elektromagnit to‘siqlardan himoya qila olmaydi va tashqi muhitga taratilayotgan axborotni nurlanishini ham kamaytira olmaydi. Lekin kabeldagi sim to‘qimani ikki va undan ko‘proq joyidan yerga ulangan taqdirda, tarmoqqa ulangan qurilmalar va shuningdek kompyuterlar ham ishdan chiqishi mumkin. Terminatorlar albatta kabel bilan moslangan bo’lishi shart, ya’ni ularni qarshiligi kabelning to’lqin qarshiligiga teng bo’lishi shart. Masalan, agarda 50 Om kabel ishlatilsa, unga mos terminator faqat 50 Om li bo’lishi kerak. Koaksial kabellar kamroq «yulduz» va «passiv yulduz» topologiyali tarmoqlarda ham foydalaniladi. Masalan, Arcnet tarmogi. Bu holda moslash muammosi keskin soddalashadi, chunki kabelning ochiq qolgan uchlariga tashqi terminatorlar lozim bo’lmay qoladi.
Xulosa
Men ushbu amaliy mashg’ulotni bajarish davomida koaksial kabellarning kelib chiqish tarixini, ularni ishlab chiqishdan maqsadlarni, ularning tuzilishini va qanday foydalanishini o’rganib chiqdim. Ming afsuski, hozirgi vaqtda koaksial kabellar eskirib qolgan deb hisoblanadi va ko‘pchilik hollarda ularni to’liq o‘ralgan juftli kabellar bilan yoki shisha tolali kabellar bilan almashtirish mumkin. Kabel tizimlari uchun mo’ljallangan yangi standartlarga endi koaksial kabel turlari ro‘yxati kiritilmagan.