Al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Mavzu: Operatsion tizimni sozlash va yuklash 

Ishdan maqsad: Operatsion tizimni “VertualBox” muhiti yordamida 

o`rnatish va sozlashni o`rganish 

 

 

 

 

---

 

 

 

---

 

 

 

---

 

 

---

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

 

 

---

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

Nazorat savollari 

1.  “VertualBox” muhitini vazifasini tushintirig ? 

2.  Linux operasion tizimiga ta’rif bering va o‘rnatilish jarayonini tushintiring ? 

3.  Linux operasion tizimi yadrosi vazifasini tushintiring ? 

4.  Linux operasion tizimi nima sababdan ochiq kodli operasion tizim xisoblanadi ? 

---

5.  Linux operasion tizimining boshqa operasion tizimiga nisbattan avfzalliklari 

nimada ? 

Javoblar 

1.  Virtual Box (Virtual Machine) – dasturi kompyuteringizdagi asosiy operasion 

tizimni o‘zgartirmagan holda boshqa bir operasion tizimni o‘rnatish 

imkonini beruvchi virtual mashina hisoblanadi. 

2.  Linux bu zamonaviy UNIX ga o‘xshash, POSIX standartini qondiruvchi 

shaxsiy kompyuterlar va ishchi stansiyalar uchun yaratilgan OT dir. Linux bu 

erkin tarqatiladigan UNIX – tizimi versiyasidir. Bu tizimni Linus Torvald 

ishlab chiqgan bo‘lib, u kodlarni ochiq qilib yaratish shartini taklif qildi. 

Ixtiyoriy foydalanuvchi koddan foydalanishi va o‘zgartirishi mumkin, ammo 

bu holda albatta u tizimning modullariga kiritgan kodini ochiq qoldirishi 

shart. Tizimning hamma komponentalari (hatto berilgan matnlar ham) erkin 

nusha olish va chegaralanmagan sonli foydalanuvchilarga o‘rnatish sharti 

bilan, lisenziyali tarqatiladi. 

3.  Linux tizimi. UNIX uchun qator standartlar bilan berilgan matnlar darajasida 

mutanosibdir (sovmestim). UNIX uchun internet orqali erkin tarqatiladigan 

dasturlar, Linux uchun, amalda kam o‘zgartirishlarsiz kompilyasiya qilinishi 

mumkin. Bundan tashqari, Linux uchun hamma berilgan matnlar, ya’ni 

yadro, qurilmalar drayverlari, kutubxonalar, foydalanuvchi dasturlari va 

vositalari erkin tarqatiladi.  

A)  loyixalashtirish va jarayonlarni ishga tushirish; 

B)  xotirani boshqarish; 

C)  pastpog‘onali qurilmalarni qo‘llab-quvvatlash (drayverlar orqali); 

D) disklarni boshqarish va ma’lumotlarni buferlash 

4.  Free BSD operasion tizimi. Linux OTdan tashqari erkin tarzda tarqatiladigan 

operasion tizimlar oilasiga kiruvchi Free BSDni ham aytish mumkin. Bu OTlar 

orasidagi prinsipial va eng muhim farq shundaki, kelishuvga ko‘ra, Linux 

tizimiga har kim o‘z o‘zgartirishlarini kiritishi mumkin, ammo bu holda u 

o‘zini kodini ochiq holda koldirishi kerak. Ammo hamma kompaniyalar 

bunga rozi emas. Ko‘pchilik, berilgan matnlar va tayyor yechimlardan 

foydalanishni hohlaydilar, ammo o‘z dasturiy ta’minot sirlarini ochkilari 

kelmaydi. Shuning uchun ham, bu operasion tizim uchun distributivlar 

ishlab chiquvchi kompaniyalar mavjud. Har bir kompaniya o‘z OTdan 

tashqari unga o‘z installyatorini, utilitlarini, shu bilan birga dasturlar 

paketini, konfiguratorlarni va nihoyat amaliy dasturlar paketining katta 

to‘plamini qo‘shadi. Bunda u, o‘z tizimiga o‘z o‘zgarishlarini boshqalar bilan 

kelishmasdan kiritishi mumkin. 

---

5.  Linux, ma’lumotlarni saqlash uchun turli tipdagi fayl tizimlarini qo‘llaydi. 

EXT2FS kabi fayl tizimi Linux uchun maxsus yaratilgan. Masalan, Minix-1 va 

Xinix kabi fayl tizimlari ham qo‘llaniladi. Bundan tashqari, FAT asosidagi 

faylni boshqarish tizimi amalga oshirilgan, bu esa bu fayl tizimi 

bo‘limlaridagi fayllarga bevosita murojaatga imkon beradi. HPFS, NTFS va 

FAT32 larga murojaat va fayllarni boshqarish tizimi variantlari yaratilgan. 

Linux ga qarama-qarshi ravishda, Free BSD OT i o‘z koordinatoriga egadir, 

bu Kaliforniya Berkli universitetidir. Hohlagan odam bu OT kod matnlarini 

o‘rganishi va unga o‘z o‘zgartirishlarini kiritishni taklif etishi mumkin, ammo 

bu o‘zgarishlar kiritiladi degan so‘z emas, hatto o‘zgarishlar foydali bo‘lsa 

ham. Bunga faqat kordinator huquqi bor. Shunday qilib, Free BSD – bu UNIX 

ga o‘xshash OT, u ham ochiq kodli, uning yadrosi mikroyadro prinsipida 

qurilgan