Akustik, ultratovushli va radioto’lqinli sath o’lchash vositalari

Radioto‘lqinli sath o‘lchash vositalari.
Suyuq metall sathni o‘lchashda istiqbolli usul — radioto‘lqinli usuldir. Elektromagnit to‘lqinlari tebranish parametrlarining suyuqlik sathiga bog‘liqligiga asoslangan sath o‘lchagichlar radioto‘lqinli sath o‘lchagichlar deb ataladi. Radioto‘lqinli usullarga radiolokatsion, radiointerferension, endovibratorli va rezonansli usullar kiradi. Radioto‘lqinli sath o‘lchagichlarning ishlashi elektromagnit to‘lqinlarning elektr va magnit xossalari bilan farq qiladigan muhitlarning chegarasidan qaytishi hodisasiga asoslangan. Elektromagnit to‘lqinlarining tarqalish tezligi v muhitda uning dielektrik ε va magnit o‘tkazuvchanligi μ qiymatlari bilan topiladi.
v=C/(ℇ*ℳ)^1/2
(28.3) bu yerda, С — vakuumda yorug‘lik tezligi.
Sath o‘lchagich sxemasi (28.3-rasm) nur tarqatgich 1, elektromagnit energiyasi qabul qilgichi 2 va vaqt oralig‘ini o‘lchash qurilmasi 3 dan iborat. Sath h qiymati nur tarqatgich signalni jo‘natish payti bilan qaytgan signal qabul qilgich 2 ga kelgan payt orasidagi vaqtni aniqlash yordamida topiladi. Shu kattaliklar ushbu munosabat bilan bog‘langan.
r=2(H-h)
Odatda, lokatsiya gaz muhiti orqali suyuqlik ustida olib boriladi (agar suyuqlik elektr o‘tkazmaydigan bo‘lsa, lokatsiya prinsip jihatidan suyuqlik orqali ham amalga oshirilishi mumkin). Lokatsiyaning gaz (havo) orqali olib borilishi ma’qulroq, chunki nur tarqatgichlar suyuqlik ta’siriga berilmaydi, bu yerda,n tashqari, gazlarning magnit va dielektrik o‘tkazuvchanligi katta emas va amalda gazning parametrlari o‘zgarishiga va xossalariga bog‘liq emas. Bu sath o‘lchagich ko‘rsatishlarining amalda suyuqlik xossalariga bog‘liq emasligini ko‘rsatadi.
Bunday sath o‘lchagichlarning kamchiligi kichik vaqt oralig‘ini aniq o‘lchash qiyinligidir, ular nurlanish doirasida turgan boshqa predmetlarga g‘oyat sezgir. Suyuq metallarning sath o‘lchagichlari 200 mm gacha o‘lchash diapazoniga ega, o‘lchashnint asosiy xatoligi ±2%.

Radar turidagi sath o`lchagichlarning ishlash printsipi

Ushbu turdagi sath o`lchagichlar mahsulot yuzasiga signal yuboradi. Mahsulot yuzasi pulsni aks ettirganda, hisoblagich aksni oladi. Keyin qurilma pulsning qancha vaqtda qaytishini hisoblab chiqadi va shu kechikishni darajadagi o'lchovga aylantiradi.
2-rasm

Radar turidagi sath o`lchagichlarni qo'llashdan oldin biz mahsulotning dielektrik doimiyligini (DC) bilishimiz kerak, chunki bu aks ettirish sifatiga bevosita ta'sir qiladi. Darhaqiqat, yuqori DC qiymatiga ega mahsulotlar kuchli, aniq signalni aks ettiradi. Boshqa tomondan, DC qiymati past bo'lgan mahsulot signalni ko'proq qabul qiladi, kamroq aks ettiradi va aniq ko'rsatkichlarni kamaytiradi. O`lchashni boshlash uchun biz uzatgich nuqtasidan suyuqlik yuzasigacha bo`lgan masofani o'lchashimiz kerak. Keyin hisoblagich antennadan yoki zond bo'ylab yuqori chastotali signal yuboradi.

Radar turidagi sath o`lchagichlardan foydalanish ekstremal texnologik jarayon sharoitida xavfsiz echim hisoblanadi. Sababi esa ularni radioaktiv mahsulotlar sathini o`lchash uchun uni mahsulot ichiga o`rnatish shartmas. Radar turidagi transmitterlar gigienik qo'llanmalarda kontaktsiz darajani o'lchash uchun ham ishlatilishi mumkin. Radar turidagi transmitterlarning versiyalari suv - chiqindi suv, oziq-ovqat sanoati, hayot fanlari yoki texnologik sanoat kabi turli sohalarda ham ishlatiladi. Har qanday radar dasturlari uchun turli xil antenna versiyalari mavjud.