Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

4.4. Homiladorlik tashxisi.
Homiladorlik muddatini aniqlash
H om iladorlik oddiy tekshirish (anam n ez yig'ish, palpatsiya) 
va m u ra k k a b te k s h iris h u s u lla ri ( la b o r a to riy a , a p p a ra tla r) 
yordam ida ham aniqlanadi. A nam nez yig'ayotganda ayolning yoshi 
(reproduktiv) va shikoyatlariga (hayz k o 'rm ay qolishi yoki hayz
39

---

siklidagi o ‘zgarishlar, ko'ngil aynash, qayd qilish, uyquga moyillik, 
ta ’m sezishning o'zgarishi, sut bezlarining dag'allashishi va h.k.) 
alohida e ’tibor berish kerak.
Homilasi bor ayolning ishlash va yashash sharoitini yaxshilash 
zaruriyati tug'iladi, chunki bu holat ayol salom atligi va hom ila 
rivojlanishiga katta ta ’sir ko'rsatadi.
Ayol va em ing irsiy kasalliklari haqidagi m a’lumotga ega bo'lish 
lozim. Ayol tanada kechirgan kasalliklaridan to 'la xabardor bo'lish, 
hayz ko 'rish funksiyasining xarakteri haqidagi m a’lum ot (hayz 
ko'rishning boshlanishi, sikl xarakteri, so'nggi hayzning vaqti) 
jinsiy apparat funksiyasida patologik o'zgarishlar borligi hisobga 
olinadi, bu esa hom iladorlik m uddati haqida aniq fikrlashga yordam 
beradi.
R eproduktiv funksiya haqidagi batafsil m a’lum otlar haqiqiy 
hom iladorlikni aniqlashda va tug'uruq asoratlarining oldini olishga 
yordam beradi.
Obyektiv tekshirish usullari um um iy, ayol sog'lig'i haqidagi 
m a’lumot ham da akusherlik usullaridan iborat. Bunda homila borligi, 
uning kattaligi va homilaning tuzilishi va hokazolar haqida m a’lumot 
yig'iladi. H om iladorlikning belgilari tashxis qo'yish darajasiga ko 'ra 
3 guruhga bo'linadi: taxm iniy, aniq va ishonchli.
Taxminiy
belgilarga subyektiv o'zgarishlar kiradi:
— s o ia k oqishi, ko'ngil aynishi, nahorda qusish, ishtahaning 
o 'z g a rish i, b a ’zi o v q atlarn in g yoq m asligi, a c h c h iq va s h o 'r 
ovqatlarga ehtiyoj, dispeptik o'zgarishlar, qabziyat;
— asab sistem asining funksional o'zgarishi: tez ta ’sirlanish, 
hid sezuvchanlikning ortishi, eshitishning yaxshilanuvi, yig'loqi 
bo'lib qolish va boshqalar;
— m o d da alm ashinu vidag i o 'zgarishlar: q o rin hajm in in g 
kattalashishi, pigm entlar hosil bo'lishi;
— hom iladorlik chandiqlarining hosil bo'lishi.
Aniq
belgilarga sut bezlari va jinsiy a ’zolardagi obyektiv 
o'zg arish lar kiradi. Bu belgilar nafaqat hom ilad orlik da, balki 
ginekologik kasalliklarda ham uchraydi. Ularga:
— hayz ko 'rishning to'xtashi;
— qin, bach ad on va sut bezlaridagi o'zgarishlar;
— laboratoriya reaksiyalari natijalari kiradi.
Ishonchli
belgilar hom iladorlikning aniq ekanligidan dalolat 
beradi. H om ilaning holati turli tekshirishlar orqali aniqlanadi. Bu 
tekshirishlam i shartli ravishda quyidagicha tasniflash m um kin:
40

---

— hom ila yoki uning qism larini aniqlash;
— hom ilaning yurak urishini eshitish;
— hom ilaning faol harakatini aniqlash.
H om iladorlik q o 'sh im ch a tekshirish usullari yordam ida ham
ta sd iq lan ish i m u m k in . U T T ( U Z I ) , ren tg e n o g ra fiy a h a m d a
laboratoriya tekshirishi q o ‘shim cha tekshirish usullari hisoblanadi.
H ozirgi vaqtda hom iladorlikni tez aniqlaydigan, ayollarning 
o 'zlari foydalanishlari m um kin b o 'lg an test sistem asi mavjud.
H om iladorlik m uddatini aniqlash.
K u n d alik am a liy o td a
hom ilad o rlik m u dd atin i aniqlash an am n ezg a asoslanishi ham
m um kin (oxirgi hayz, hom ilaning birinchi qim irlashi). Oxirgi hayz 
k u n idan hom iladorlik m u dd atini aniqlash u c h u n 2 hafta olib 
tashlanadi (hom iladorlik faqat siklning o'rtasid a bo'lishi m um kin). 
M a’lum ki hom ilaning ilk qim irlashi birinchi tug 'u vchi ayollarda 
20 haftada, qayta tug'uvchi ayollarda 18 haftada kuzatiladi.
H om iladorlikning 16-haftagacha b o'lgan davri obyektiv bim a­
nual tekshirish yo'li bilan aniqlanadi (eng erta aniqlash m um kin 
bo 'lgan m uddat 5 haftalik m uddat).
16- haftadan keyin bachadon tubi balandligining joylashishiga 
qarab hom iladorlik m uddatini aniqlash m um kin (3- ilova).
H om iladorlik m uddatini hom ilaning uzunligiga qarab ham
aniqlash m um kin (tazom er yordam ida).
U T T (U Z I) tekshirish usulini q o 'llash bilan hom iladorlik 
m u ddatini aniq belgilash m um kin.
T u g'uru qn in g taxm iniy m uddatini bilish u ch u n oxirgi hayz­
ning 1 kuniga 280 kun qo'shiladi (yoki k alendar oyi b o 'y ich a 10 
oy yoki 40 hafta). S hunday form ula m avjud, oxirgi hayzning 1 
kunidan 3 kalendar oyi orqaga olinadi, ch iq qan songa 7 kun 
qo'shiladi. M asalan, oxirgi hayz 11 fevralda boshlangan, orqaga 3 
kalendar oyi olinsa va 7 kun qo'shilsa, 18 noyabr — tug 'u ru q n in g
taxm iniy m uddati kelib chiqadi.