Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

16.3.3. Tuxumdon raki
Tuxumdon raki
b irlam ch i, ikkilam chi va m etastatik turga 
bo 'lin ad i. H ozirgi paytda profilaktik tekshirishlar te z -te z am alga 
o s h irilis h i n a tija s id a b u p a to lo g iy a n in g k o 'r s a tk ic h i a n c h a
kam aygan, am m o tu xu m do n raki xatarli bo 'lgan i tufayli o 'sm a 
kasalliklari orasida ayollar o'lim iga shu kasallik sabab bo 'lm o qd a. 
U , asosan, m enopauzaoldi va m enopauzadan keyingi davrlarda 
uchraydi. T uxum donlarning h ar qanday xavfsiz o 'sm alari m a- 
lignizatsiyaga uchrashi mumkinligini esda tutgan holda yosh ayollarda 
o 'sm a kasalliklarini o 'z vaqtida aniqlash va olib tashlash ju d a 
m uhim dir.
T uxum d on raki bosqichlari quyidagicha:
I b o s q i c h — o 'sm a faqat bitta tu xu m do nda bo'ladi.
II b o s q i c h — o 's m a h ar ikki tu x u m d o n , b ach a d o n va 
bachadon naylarida bo'ladi.
III b o s q i c h — tuxum donlar, qorin parda, lim fa tugunlar, 
ichak tutqichlarining zararlanishi, assit holati kuzatiladi.
IV b o s q i c h — o'sm an in g q o 'sh n i a ’zolarga o 'sib kirishi 
(siydik qopi, to 'g 'ri ichak), qorin pardasida o 'sm an in g dissem i- 
natsiyasi, uzoq a ’zolardagi m etastaz holati.
T uxum don rakining klinik ko'rinishi tu rli-tu m an b o'lib , sim p- 
tom lar o'sm aning turi va xossalari, jarayonning tarqalishiga bog'liq. 
Kasallik k o 'p in ch a darrov aniqlanm aydi, faqat o 'sm a oyoqchasi 
buralib qolgan yoki q o 'sh n i a ’zolar o 's m a bilan siqilgan vaqtda 
b em o r qiynaladi va og 'riq qa shikoyat qiladi. U m um iy ahvolining 
yom o nlashu vi, holsizlik, bosh aylanishi, te z ch a rc h a sh , k o 'p
terlash, qorin pastida doim iy og 'riq , b a ’zida bach ad o n d an qon 
ketish hollari ro 'y beradi.
Boshlang'ich bosqichlar diagnostikasi birm uncha qiyin. O 'sm a 
borligi ginekologik ko'rish vaqtida aniqlanadi. Tashxis q o 'sh im ch a 
tekshirish usullari, U T T , rentgenologik, endoskopik va boshqa 
usullar natijalari yordam ida qo'yiladi.
205

---

T uxum donlar rakini davolash jarrohlik aralashuvi (bachadon 
va uning ortiqlarini olib tashlash), nu r bilan davolash va n u r- 
terapiya, kim yoterapiya bilan birgalikda (o ‘sma to'qim alariga ta ’sir 
qiluvchi p rep aratlar tiotef, benzotef, siklofosfan, sarkolizin va 
boshqalar) o'tkaziladi.
Xavfli o'sm alarning oldini olish m aqsadida 25 yoshdan katta 
ayollar yiliga 2 m arta tibbiy ko'rikdan o'tkaziladi. Bunday ko'riklar 
zam onaviy usullar (U T T , kolposkopiya va boshqalar) yordam ida 
kasallikni o 'z vaqtida aniqlash va davolashga im kon beradi. Bu kabi 
tekshirishlar ushbu kasallik tufayli o'layotgan bem orlar sonining 
kamayishiga olib keladi. Bem orlarda o 'sm a aniqlangandan keyin 
zudlik bilan onkologik dispanserga m a’lum qilinadi, ular keyinchalik 
bem orni davolash va reabilitatsiyasi bilan shug'ullanadilar.
O 'sm ani aniqlashda tibbiyot ham shiralarining o 'rn i ju da katta. 
Ayollar bilan sanitar-oqartuv ishlari olib borish, tibbiy davolash 
maskaniga tash rif buyuruvchilar bilan suhbatlar olib borganda 
ham shira kasallikning aniq simptomlariga e ’tibor berishi va bem orni 
shifokor-ginekolog qabuliga, o 'z tashxisini aniqlash uchun, vaqtida 
kirishini ta ’m inlashi kerak.
O 'sm a kasalliklari bo'lgan bem orlarni tekshirish va davolashda 
tibbiyot ham shirasi shifokom ing ham m a k o'rsatm alarini so'zsiz 
bajaradi va h ar xil m uolajalar o'tkazish uch u n asboblarni tayyor- 
laydi ham da shifokorga yordam beradi.

---