«актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт»

1-расм. Ижтимоий тадбиркорликнинг таркибий тузилиши
2
 
1-расмдан кўриниб турибдики, ижтимоий тадбиркорлик анъанавий 
тадбиркорлик ва эҳсон оралиғида ўрин эгалайди. У тадбиркорликдан социал
ўзгаришлар ва ижтимоий муаммоларни ечилишига йўналтирилганлиги билан ва 
эҳсондан эса фаолиятнинг тадбиркорлик хусусиятлилиги билан фарқланади. 
2
Манба: 1-расм проф.Б.Н.Навруз-Зода ишланмаси. 

---

 
INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE 
«ACTUAL ISSUES OF THE DEVELOPMENT OF THE SOCIAL SECTOR OF THE 
ECONOMY: DOMESTIC AND FOREIGN EXPERIENCE» 
ANDIJAN, UZBEKISTAN, MAY 2020
34 
«Иқтисодиётнинг ижтимоий секторини ривожлантиришнинг долзарб масалалари: миллий ва хорижий тажриба» 
«Актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт» 
Агар бизнес фойда олишга қаратилган фаолият бўлса, эҳсон - ижтимоий 
муаммоларни юмшатишга қаратилган саъй-ҳаракатлардир. 1-расмдан кўриниб 
турибдики, ижтимоий тадбиркорлик анъанавий тадбиркорлик ва эҳсон 
оралиғида ўрин эгалайди. У тадбиркорликдан социал ўзгаришлар ва ижтимоий 
муаммоларни ечилишига йўналтирилганлиги билан ва эҳсондан эса 
фаолиятнинг тадбиркорлик хусусиятлилиги билан фарқланади. Агар бизнес 
фойда олишга қаратилган фаолият бўлса, эҳсон - ижтимоий муаммоларни 
юмшатишга қаратилган саъй-ҳаракатлардир. 
Ижтимоий тадбиркорлик ижтимоий таъсир кўрсатиш; новаторлик; 
молиявий 
устунлик; 
тадбиркорлик 
даромади; 
кўпайтирилиш; 
ўз 
харажатларини ўзи қоплаш ўлчов мезонлари билан тавсифланади.Ушбу 
тадбиркорликнинг 
субъектлари 
сифатидаги 
ижтимоий 
тадбиркорлар 
одамларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш мақсадида турли ресурслар ва инновацион 
ғоялардан фойдаланишга тайёр бўлиб турадиган новаторлар тоифасига 
кирадилар.  
Ижтимоий тадбиркорлик кўп давлатларда ривожланган. Улардан илғор 
халқаро тажриба сифатида Банкладешнинг ижтимоий тадбиркорлиги барчага 
ибрат ва таҳсинга лойиқ деб, ҳисоблаймиз. Гап шундаки, Бангладеш иқтисодчи-
олими ва банкири Муҳаммад Юнус “пастдан иқтисодий ва ижтимоий 
ривожлантириш ташаббускорлик саъй-ҳаракатлари ва ўзи яратган “Grameen 
Bank”нинг микрокредитлари кўмагида камбағалликка қарши курашишда 
қўшилган ҳиссаси” учун 2006 йилда тинчлик бўйича Нобел мукофоти лауреати 
бўлган. Унинг ижтимоий тадбиркорлик фаолияти халқаро даражада илғор 
тажриба сифатида тан олинади. 
Олимнинг фикрича, айнан микрокредит модели қашшоқликни бартараф 
қилиш имконини яратади. Муҳаммад Юнус микрокредитлаш концепциясини 
ишлаб чиқиб, унинг моҳиятини кичик, одатда, оилавий бизнесни 
ривожлантириш учун гаровсиз унчалик катта бўлмаган кредитларни жуда ҳам 
паст фоизлар билан аҳолига бериш ташкил этади. 1974 йилда Муҳаммад Юнус 
қишлоқ аҳолиси билан ҳамкорликка асосланган маҳаллий бошқариш шакли 
сифатида “Grameen Bank” (“Grameen” бенгал тилидан ўзбек тилида “қишлоқ 
ҳокимияти”ни билдиради)ни ташкил этиш ташаббуси билан чиқади. “Grameen 
Bank” (Қишлоқ банки) концепцияси пул шаклида олинган кредитларини 
товарларни яратишга сарфлаб, уларни сотишидан тушган даромадларининг бир 
қисми, ўз навбатида, кредитни қайтаришда фойдаланилади, деган ғояга 
асосланади.
Муҳаммад Юнус ўз ижтимоий банк тадбиркорлигини қуйидаги тарзда 
бошланган. У 1976 йилда 27 АҚШ доллардан бамбукдан мебель ясайдиган аёлга 
ва яна бир нечта ҳунармандларга қарз берган. Юнус уйма-уй юриб, одамлар 
билан сўҳбат ўтказиш натижасида уларнинг эҳтиёжларини аниқланган ва ўзи 

---